Կալանավորները հերթով են քնում

SOCIETY 22 January, 2018 13:33

«Փաստ» օրաթերթը գրում է՝ «Նուբարաշեն» ՔԿՀ–ում խոշտանգում են մարդկանց

«Նուբարաշեն» ՔԿՀ–ում գերբնակեցված իրավիճակ է: Այսպիսի ահազանգ են հնչեցնում կալանավորները: «Փաստ» օրաթերթի զրուցակիցը արդարադատության նախարարության քրեակատարողական հիմնարկներում հասարակական վերահսկողություն իրականացնող հասարակական դիտորդների խմբի փորձագետ, «Ընդդեմ իրավական կամայականության» ՀԿ փաստաբան Արա Ղարագյոզյանն է:

– Պարո՛ն Ղարագյոզյան, Ձեր ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ «Նուբարաշեն» ՔԿՀ–ում ամեն օր ոտնահարվում են մարդու իրավունքները: Դուք այս մասին բազմիցս բարձրաձայնել եք: Մի փոքր կմանրամասնեք, թե ինչի մասին է խոսքը:

– Մեր դիտորդական առաքելություն իրականացնող խումբը 2017 թվականի տարեվերջին զեկույց ներկայացրեց քրեակատարողական հիմնարկների վիճակի վերաբերյալ: Մեր զեկույցով մասնավորապես անդրադարձել ենք գերբնակեցման հարցին: ՀՀ արդարադատության նախարարի տեղակալ Սուրեն Քրմոյանը շարունակ հավաստում է, որ նման խնդիրներ չկան: Նրա խոսքը իրականությանը չի համապատասխանում:Անցած տարի մենք արձանագրեցինք, որ գերբնակեցման փաստը առկա է:

Սա փաստում են ոչ միայն մեր զեկույցը, այլ մի շարք իրավապաշտպան կառույցների ահազանգերը: Բոլորը վկայում են, որ խնդիրը առկա է «Նուբարաշեն» ՔԿՀ–ում: Պատկերացրեք, մի փոքիկ խցում տեղավորում են 16 կալանավորի: Խցում նույնիսկ շնչելու օդ չի լինում և ընդգծեմ, որ սա միջազգային նորմերին բացարձակապես չի համապատասխանում: Գերբնակեցման պայմաններում մարդիկ հերթով են քնում, որը ապացուցված փաստ է: Մենք խոսում ենք փաստերով: Ստեղծված իրավիճակի լուծումը ըստ էության չի երևում:

– Ձեր ներկայացրած փաստերը ըստ էության ծառայում են միայն Ձեր զեկույցին, ու իրավիճակը փոխելու բոլոր փորձերը դատապարտվում են արհամարհանքի: Այս պարագայում ո՞վ է դառնում «զոհը»:

– Խախտվում են մարդու իրավունքները և Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում ավելի հաճախակի են քննության առնվում նմանատիպ գործերը:Արդեն իսկ անձը, որ անազատության մեջ է, հոգեբանական ծանր վիճակում է, և նման պայմաններում անձանց պահելը որակվում է որպես անմարդկային և դաժան վերաբերմունք:

Ես արձանագրել եմ բազմաթիվ դեպքեր, երբ մարդը միայն հերթով քնելու դրվածքից խուսափելու համար դատական այլ ատյան չի դիմում և համակերպվում է առաջին ատյանի վճռին: Մտածում են ազատ քայլելու ու շնչելու մասին: Կա նաև այսպիսի բան` ծխող և չծխող կալանավորներ: Չծխող կալանավորի համար հաճախ սարսափելի է այդ ծուխը, մանավանդ, եթե մարդը առողջական խնդիրներ ունի, հացադուլի մեջ է և այլն: Մարդիկ հաճախ չեն դիմում, որ խցակիցների համար խնդիրներ չստեղծեն, սակայն դա լինում է սեփական առողջության հաշվին:

– Արձանագրված թերությունների ցանկում կա՞ն էլի կարևոր բացթողումներ: Փաստորեն կալանավորների արժանապատվությունը նսեմացվում է:

– Շատ դեպքեր ենք արձանագրել, երբ նույն խցում դատապարտյալը կալանավորի հետ է: Սա անթույլատրելի է: Անթույլատրելի է, երբ հացադուլ հայտարարած կալանավորին պահում են գերբնակեցված խցում: Սա խոշտանգում է, քանի որ մարդու դիմաց հաց են ուտում, իսկ նա հացադուլի մեջ է:Հացադուլավորների խցերն ու պատժախցերը նույնպես սարսափելի վիճակում են: Անմարդկային պայմաններ են` ցուրտ ու գարշահոտություն:

– Պարո՛ն Ղարագյոզյան, փաստորեն Ձեր ամենամյա զեկույցները կրկնվում են բովանդակությամբ: Այս ամենի ելքը ո՞րն է…

– Մենք շարունակ ահազանգում ենք: Քրեակատարողական հիմնարկներից պարտավոր են մեզ երեք օրում պարզաբանում տալ: Եթե խոշտանգում չի լինում, ապա ընթացիկ հաշվետվություն ենք ներկայացնում: Շատ դեպքերում դիտորդական խումբը մերժողական պատասխաններ է ստացել: Սակայն, մենք նաև հաջողություն ենք արձանագրել: 2016 թվականի զեկույցից հետո մենք կարողացանք փակել տալ զրոյական խցերը, որտեղ անմարդկային պայմաններ էին:

– Այստեղից կարո՞ղ ենք եզրահանգել, թե կալանավորի առողջական վիճակը կարող է անդառնալիորեն կործանվել ՔԿՀ–ում:

– Այո, մենք ունեցել ենք դեպքեր, երբ պատշաճ բուժօգնության բացակայության պայմաններում մարդը զրկվել է կյանքից: Բազմաթիվ դեպքեր կան, երբ անկախ հանձնաժողովը որոշում չի կայացրել մարդուն ազատել պատժից, երբ կալանավորումը եղել է առողջության հետ անհամատեղելի:

Նման օրինակ ունեցանք` Սողոմոն Քոչարյանին ազատ արձակեցին մահից մեկ շաբաթ առաջ: Նա արդեն մահանում էր ու որոշումից մեկ շաբաթ անց մահացավ քաղաքացիական հիվանդանոցում: Ուզում եմ ընդգծել, որ ՔԿՀ–ում պատշաճ բուժօգնություն չի ապահովվում:Չնայած ՔԿՀ–ները ապահովված են ժամանակակից բուժզննության պարագաներով և տեխնիկայով: Ցավոք սրտի, տեխնիկան օգտագործվում է միայն դիտորդների «աչքը փակելու» համար:

Լուսինե Ղազարյան