Yerevan, 19.August.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


Անիրական երազ. «Փաստ»

ECONOMICS

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Բոլորովին վերջերս, տեղեկություն տարածվեց այն մասին, թե 2015 թվականին, որքան է կազմել ԵԱՏՄ երկրների բյուջեի դեֆիցիտը։ Այսպես. ՌԴ՝ 35 միլիարդ 300 միլիոն, Ղազախստան՝ 3 միլիարդ 980 միլիոն, Բելառուս՝ 190 միլիոն, Հայաստան՝ 308 միլիոն, Ղրղզստան՝ 89 միլիոն դոլար։ 
Ինչպես տեսնում ենք, ԵԱՏՄ մաս կազմող բոլոր երկրներն ունեն ֆինանսական լրջագույն խնդիրներ։ Ու սա պատահական չէ։ Սակայն, ուղիղ երեք տարի առաջ, երբ մենք հրաժարվում էինք Եվրոպայի հետ Ասոցիացման և խոր ու համապարփակ ազատ առևտրի պայմանագրի ստորագրումից ու քաղաքական կուրս վերցնում դեպի ԵԱՏՄ, դա բացատրվում էր Հայաստանի տնտեսական շահերով և անվտանգությամբ։ Սակայն փաստերը խոսում են հակառակի մասին։ Այժմ գանք հերթով և տեսնենք, թե ի՞նչ տվեցին մեզ այդ երեք տարիները։ 
Տնտեսություն. եթե 2014 թվականին Հայաստանի ՀՆԱ–ն 11,6 միլիարդ դոլար էր, ապա ԵԱՏՄ անդամակցելուց հետո այն սկսեց անկում ապրել։ Տարբեր հաշվարկներով այժմ այն տատանվում է 10,4–ից 10,7 միլիարդի մեջ։ Ընդհանուր կորուստը կազմեց շուրջ 8%։ Եվ սա դեռ ամենը չէ։ Չնայած այն խոստումներին, որ արտաքին առևտրաշրջանառության ծավալները կտրուկ աճելու են, տեղի ունեցավ ճիշտ հակառակը։ 2014–ի համեմատ, 2016–ի միայն առաջին եռամսյակում այն նվազել էր արդեն 25%–ով։ Ընդ որում, անկում է ապրել անգամ Ռուսաստանի հետ Հայաստանի առևտրաշրջանառությունը։ 2012–ի համեմատ, Հայաստանի միջազգային պահուստները նվազել են 40%–ով։ Իսկ արտաքին պետական պարտքն աճել է ավելի քան 10%–ով՝ հատելով ՀՆԱ–ի կեսը, որը նշանակում է լինել խիստ վտանգավոր գոտում։ Չնայած ներկայացված թվերին, էականորեն նվազել է բնակչության առանց այն էլ ցածր կենսամակարդակը։ Էապես կրճատվել են տրանսֆերտները, որոնք չեն կարող չազդել տնտեսության առանց այն էլ ճգնաժամային վիճակի վրա։ Ի դեպ, տրանսֆերտների մասով ևս հիմնականում նվազել են Ռուսաստանից եկողները։ Մյուս կողմից, Ռուսաստանը, ի հակառակ իր խոստումների, բավականին խիստ չափանիշներ է սահմանում ՀՀ–ից ու ընդհանրապես ԵԱՏՄ երկրներից եկող արտադրանքների համար։ Ասել կուզե, խոստացված ազատ տնտեսական գոտին, որպես այդպիսին, գոյություն չունի։ 
Անվտանգություն. այս մասով ևս վիճակը և ներկայացված թվերը հուսադրող չեն։ Չենք անդրադառնա այն շատ քննարկվող թեմային, թե Ռուսաստանը ինչ քանակությամբ և ինչ զենքեր է վաճառել Ադրբեջանին։ Հարկ է միայն փաստել, որ անվտանգության երաշխիքների մասին հայտարարություններից հետո, Ադրբեջանը տարեց տարի ավելացնում է հրադադարի ռեժիմի խախտումը շփման գծում։ Ավելին՝ քսանամյա դադարից հետո, առաջին անգամ, 2015 թվականին, Ադրբեջանը կիրառեց հրետանի։ Սրա արդյունքում զոհվեցին նաև խաղաղ բնակիչներ։ 2016–ի ապրիլի հայտնի իրադարձությունների ժամանակ Ադրբեջանը գործի դրեց Ռուսաստանից ձեռք բերված սպառազինության մեծ մասը։ Այս ֆոնին չափազանց հետաքրքրական է իրավիճակը Ռուսաստանում։ Ինչպես հայտնի է, այդ երկրի նախագահը հանդես է եկել օրենսդրական նախաձեռնությամբ, որով կարգելվի հրապարակայնացնել Ռուսաստանի կողմից վաճառվող զենքերի տվյալներն ընդհանրապես։ Եթե 2014–ին, Հայաստանում մահացել է 26 զինվորական, ապա 2015–ին այդ թիվը հասել է 40–ի, իսկ 2016–ին, այն վաղուց հատել է 100–ի սահմանը։ Ահա այսպիսի անվտանգության երաշխիքներ ունենք՝ խոստացվածի փոխարեն։ 
Նույնն է վիճակը նաև ժողովրդավարության ասպեկտում։ Ակնհայտ է, որ մինչ ԵԱՏՄ անդամակցությունը, Հայաստանն էապես տարբերվում էր դրա անդամ երկրներից թեկուզ այս ոլորտում։ Բերենք մեկ խոսուն օրինակ։ Մինչ այդ Հայաստանում, որևէ նախագահ չէր փորձել 10 տարուց ավելի կառավարել։ Սակայն 2015–ի Սահմանադրական փոփոխությունները հանգեցրին ճիշտ հակառակ հայեցակարգի։ Հայաստանն այս առումով մոտեցավ իր գործընկեր երկրներին, որոնցից որոշներում, ԽՍՀՄ փլուզումից հետո դեռ նախագահ չի փոխվել։ Ահա այսպիսի համագործակցություն և արդյունքներ։

 

Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում:

Inecobank and The Bank of New York Mellon mark the launch of a partnership to expand international transfer capabilitiesOver the clouds with AraratBank's Mastercard World Travel CardCustomer Appreciation Day at "Baghramyan" branch: IDBankUnibank Issued Preferred Shares with a Fixed Annual Dividend of 12% Team Telecom Armenia to Become First in Region to Replace 2G with Advanced Networks, Launching Program to Provide New Phones to Subscribers Ucom’s Fixed Network Now Available in Yerevan's Silikyan District UC Berkeley, Stanford, Visa Innovation Center and Much More: a Unique Opportunity for 10 Students from ArmeniaBack to School 2025: HONOR 400 Lite 5G Smartphone Now More Accessible Thanks to Ucom’s Special Offer International Youth Day: AraratBank Ensures Participation of 260 Young People in Tent CampIDBank Replenishes Its Share Capital Unibank Becomes the Gold Sponsor of FC AlashkertUcom Integrates SatisfAI Platform for Continuous Customer Satisfaction Analysis The Power of One Dram Team Visits the Hayordi CampAmeriabank Joins UATE, Marking a Groundbreaking Partnership between the Financial and Technological SectorsWhen September Comes: Idram&IDBankNew Ucom Sales and Service Center Opened at Mashtots Avenue 7/4 Reputation Management in Armenia: Shushan HarutyunyanIDBank's new premium business card – Mastercard Business PreferredUcom and SunChild NGO Launch Innovative "Smart Birdwatching" Educational ProjectRalph Yirikian Delivers a Lecture at Slavonic University's Engineering Summer School Beating the heat, earning idcoins: Idram & IDBankUnibank - the Main Sponsor of the Velosolutions UCI Pump Track World Championship Qualifier in Armenia What to do If you’ve already become a victim of fraud Idram and IDBank participated in Sevan Startup SummitArmenian National Festival Takes Place under AraratBank's SponsorshipArmDrone Community will launch a One-Month Free Educational Program with Ucom’s SupportAmeriabank Receives Euromoney Award for Excellence 2025 as the Best Bank in ArmeniaAraratBank's “The Will to Get Back on Your Feet Again” Film Series to Be Featured at Armenian National FestivalOnline Payments via ApplePay Now Available for vPOS Clients of Ameriabank Ucom Subscribers Increasingly Use Internet While Roaming Horizon Camp: With AraratBank's Support - Towards Leadership and Financial LiteracyIdram at Tech Week 2025Idram and Alipay+ Facilitate Cross-Border QR Payments in Armenia, Connecting Local Merchants with Global Digital Wallet Users"Business Process Optimization with AI" – a Course for the Senior Management of AraratBankA Protected Ecosystem thanks to Advanced Technology: Ucom and FPWC Join Forces DIALOG Organization - Partner of the “Born in Artsakh” ProgramMoody's upgrades Converse Bank's ratingsAraratBank participated in the WEPs regional experience-sharing workshopIDBank issues the 3rd, 4th and 5th tranches of bonds of 2025AraratBank: Special Rate for SWIFT Transfers up to EUR 20,000 IDBank Opens a New Branch at Homplex MallUcom Launches 5G Network in Abovyan and EjmiatsinCustomer Appreciation Day at IDBankAraratBank Joins BAFT AssociationOver AMD 12 Billion Provided by AraratBank in 2024 to Support the MSME SectorUcom’s General Director Joined the International CirculUP! Forum to Foster Circular Innovation in ArmeniaIDBank Representative Joins the Editorial Board of Trade Finance GlobalDIALOG Organization - Partner of the “Born in Artsakh” ProgramHow to Protect Your Bank Card Data Ucom Subscribers can Benefit from 5G Network in More than 40 Countries