Երևան, 15.Օգոստոս.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Կա­րող է ունե­նանք շատ լավ փաս­տա­թուղթ, խնդիրն իրա­կա­նա­ցումն է»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ

ԿԳՄՍ նախարարությունը հանրային քննարկման է ներկայացրել նախագիծ, որով առաջարկում է մի շարք փոփոխություններ կատարել հանրակրթության ոլորտում: Կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանը «Փաստի» հետ զրույցում անդրադարձել է առաջարկվող մի քանի փոփոխություններին:

1-4-րդ և 5-րդ դասարանի առաջին կիսամյակում աշակերտները գնահատական չեն ստանա, իսկ ընդհանրապես անբավարար գնահատական չի լինի

Եթե իրավիճակը կատարելության մեջ դիտարկենք, ապա ակնհայտ է՝ երեխաներին սովորելու համար պետք է ներքին, ոչ թե արտաքին մոտիվացիա: 

Թվանշանն արտաքին մոտիվացիա է, բայց, մյուս կողմից, ներքին մոտիվացիա առաջացնելը շատ դժվար է: Եթե հիմա փորձում ենք կրթական համակարգը, գոնե դրա առաջին աստիճանը՝ կրտսեր դպրոցը, կառուցել միայն ներքին մոտիվացիայի վրա, սա իդեալի մեջ լավ գաղափար է, բայց այստեղ նախարարությունը պետք է կարողանա բավականին լուրջ փոփոխություններ անել դասագրքերի մեջ, փոխել ուսուցիչների մասնագիտական որակները, երկրում կրթության նկատմամբ վերաբերմունքը: Կրթության մեջ այսօր շատ մեծ տարածում ունեն հումանիստական գաղափարները: 

Թվանշանը հանելը հումանիստական գաղափարներից մեկն է, բայց եթե միայն հումանիզմով առաջնորդվելով ինչ-որ քայլ ես անում, որը չես լրացնում այլ գործոններով, կա ռիսկ, որ քո վիճակը կարող է ավելի վատանալ: 

Հնարավոր է՝ եթե թվանշանները հանեցինք, կրթության որակը չլավացրեցինք, մնաց նույնը, այն երեխաները, որոնք սովորում էին թվանշանի համար, այլևս չսովորեն: Սա է ռիսկը:

Աշակերտը, բացի պետական պարտադիր առարկաներից, կկարողանա ընտրել իր նախընտրածները

Չեմ պատկերացնում, թե դա ինչպես է արվելու գյուղական դպրոցներում: Ենթադրենք՝ դասարանում կա հինգ երեխա, որոնք ընտրում են տարբեր առարկաներ: Ինչպե՞ս է դպրոցը կարողանալու ապահովել դրանց դասավանդումը: 

Բուհերում էլ ունենք նման պրակտիկա, երբ ուսանողներն առարկաներ են ընտրում, դա բուհերում չի աշխատում, բազմաթիվ խնդիրներ կան, հիմնականում՝ ֆինանսական: 

Հաճախ ստիպված են լինում ուսանողին ասել՝ դու սա ընտրիր, որ դասախոսն առանց ժամի չմնա: Կարծում եմ՝ առարկաներ ընտրելու հարցը հիմնականում դեկորատիվ մի բան է լինելու, մանավանդ այն աշակերտների համար, որոնք բուհ չեն գնալու:

Հայոց լեզվի դասաժամերը կարող են նվազել

Նախ՝ փոփոխությունները քննարկման փուլում են: Ամեն ինչ պետք է բալանսավորվի, մանավանդ նախարարությունը հայտարարել է, որ դպրոցներում հայոց լեզվի ուսուցմանը մեծ տեղ է տրվելու՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» օրենքով հայոց լեզվի դասավանդումը բուհերում օրենքով պարտադիր չի լինելու: 

Բարդ հարց է՝ որ առարկային քանի ժամ տալ, որովհետև բոլոր առարկաներն էլ կարևոր են: Ի վերջո, եթե քիչ ժամաքանակն արդյունավետ դասավանդես, կարող ես ավելի լավ արդյունքի հասնել:

 Կարծում եմ՝ այս հարցում մասնագիտական շրջանակները պետք է որոշակի փոխզիջման գան, նախարարությունը պետք է համոզի մարդկանց, թե ինչու է ցանկանում նման փոփոխություն անել: Բայց այս նոր չափորոշիչը նաև ճկունություն է տալիս, այսինքն՝ եթե որևէ դպրոց գտնում է, որ հայոց լեզուն կարևոր է, իրենք հնարավորություն ունեն ժամերն ավելացնելու: 

Նախատեսվում է ներդնել ուսուցիչների ատեստավորման նոր կարգ, ինչից հետո նրանց աշխատավարձը կարող է բարձրանալ

Ինձ համար սա ամենավիճարկելի հարցն է: Նախ՝ այստեղ մի խնդիր կա, որ եթե ատեստավորման ժամանակ ուսուցիչը ցածր է ստանում, հնարավոր է՝ իրեն աշխատանքից ազատեն: 

Չենք կարող սա անել, որովհետև Հայաստանում որոշ առարկաների դեպքում ուսուցիչների թիվը քիչ է և տարեցտարի քչանում է: Հայաստանում այսօր 60 տարեկանից բարձր ուսուցիչների թիվը մոտավորապես 7000 է, որը ուսուցիչների ընդհանուր թվի մոտավորապես 23 տոկոսն է: Մինչև 25 տարեկան մոտավորապես 750 ուսուցիչ ունենք: 

Ներքևից շատ քիչ են գալիս, իսկ երբ 60 տարեկանից բարձր տարիք ունեցողները գնան թոշակի, ուսուցիչների լուրջ դեֆիցիտ կունենանք: Աշխատավարձի մասով: Հասկանում եմ տրամաբանությունը, որ պետք է լավ ուսուցչին շատ վճարել, բայց կրթության համակարգում շատ դժվար է որոշել՝ ինչ է նշանակում արդյունավետ ուսուցիչ: Օրինակ՝ եթե ուսուցիչը լավ է տիրապետում իր առարկային, նա արդյունավետ ուսուցիչ է, թե՞ ոչ: 

Եթե նա լավ մեթոդներ է կիրառում, բայց այդքան էլ լավ չի տիրապետում առարկային, նա՞ է լավը: Եթե ուսուցիչը լավ մեթոդներ գիտի և տիրապետում է առարկային, բայց երեխաների հետ լեզու չի գտնում, նա՞ է լավը, և այսպես շարունակ: Սա շատ դժվար հարց է: Ինչո՞ւ են աշխարհում շատերը հրաժարվում այս համակարգից, որովհետև տեսնում են՝ շատ դժվար է որոշել, թե ով է լավ ուսուցիչը: 

Այստեղ մեկ ուրիշ հարց էլ կա. եթե ամեն դեպքում կարծում ես, որ պետք է որոշես լավագույնին, խնդիր ես ունենում: Եթե 20 տոկոսին տվեցիր բարձր աշխատավարձ, բա մնացած 80 տոկոսը: Չէ որ երեխաները նաև այդ 80 տոկոսի մոտ են սովորելու: Համակարգի ներսում առաջանում է խտրականություն, առաջ են գալիս դեմոտիվացված ուսուցիչներ, որոնք կարող են վիճարկել՝ ինչու է այս կամ այն ուսուցիչը լավը: 

Կան աշխատանքներ, որոնց դեպքում հեշտ է չափել լավն ու վատը: Ուսուցչի և դասախոսի աշխատանքները բարդ են: Չես կարող հասկանալ, թե դասարանում իրականում ինչ է տեղի ունենում: Կան բաներ էլ, որոնք տեղի են ունենում, և դա դժվար է չափել: Կրթության մեջ շատ անտեսանելի, անչափելի բաներ կան, որոնք երբեմն ավելի կարևոր են, քան չափելիները: 

Նախկինում էլ ինչ-որ բաներ արել ենք, կիսատ թողել, հետո ասել՝ դպրոցնե՛ր, դուք չեք կարողանում աշխատել

Նման փաստաթղթեր այսօր հեշտ է գրել: Կա միջազգային փորձ, և կարող ես ինչ-որ երկրներից ինչ-որ բաներ վերցնել: Այստեղ նախարարության ամբողջ խնդիրն այն է, թե ինչպես է այդ ամենն իրականացնելու: Կարող է ունենանք շատ լավ փաստաթուղթ, ինչպիսին մինչ օրս ունեցել ենք, այստեղ խնդիրն իրականացումն է: 

Որքանով է նախարարությունը կարողանալու ֆինանսական միջոցներ բերել, հատկապես հիմա, երբ տնտեսության վիճակը վատացել է և վատանալու է: Նախարարությունը սկսում է հավակնոտ ռեֆորմ առանց ֆինանսական երաշխիքների, եթե այդ երաշխիքները չեղան, այս ամբողջը կլցվի ջուրը: Առաջին՝ վստա՞հ ենք, որ փող կա, երկրորդ՝ ունե՞նք բարեփոխիչների թիմ: 

Նախարարության խնդիրներից մեկն էր այս երկու տարվա ընթացքում ձևավորել որոշակի թիմ, որը պատրաստ կլինի այս փաստաթուղթն իրականացնել: Ասենք թե սեպտեմբերին փաստաթուղթը հաստատվեց, բայց ունե՞նք այդ թիմը, որը ոչ թե մրցույթով պետք է հավաքենք, այլ արդեն պետք է ձևավորած լինեինք, որովհետև եթե կեսից ես թիմ ստեղծում, դա այնքան արդյունավետ չէ, որքան սկզբից ստեղծածը: Իհարկե, շատ կարևոր է, որ այն ինչ գրվում է, մինչև վերջ տարվի: 

Հիմա եթե թվանշանը հանեցին, ուսուցիչներին ասում են՝ թվանշաններ չկան, երեխաներին սովորեցրեք: Եթե երեխաները չեն սովորում, ուրեմն դուք եք մեղավոր: Սա էլ ճիշտ չէ: Նախկինում էլ ինչ-որ բաներ արել ենք, կիսատ թողել, հետո ասել՝ դպրոցնե՛ր, դուք չեք կարողանում աշխատել:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության ընտրական փուլի Հայաստան-Պորտուգալիա խաղի տոմսերը ամբողջությամբ սպառվել են․ ՀՖՖ«3+3» ձևաչափով հաջորդ հանդիպումը նախատեսվում է Երևանում կամ Բաքվում․ ՀՀ ԱԳՆ Հայր–դուստր ջերմ հանդիպում. Կիրկորովն ու Ալլա-Վիկտորիան Հունաստանում Սևանա լճից ոռոգման համար 127.5 մլն մ³–ի փոխարեն 170 մլն մ³ ջուր բաց կթողնվի Արոնյանը երկրորդ տեղն է զբաղեցրել արագ շախմատի մրցաշարում․ Grand Chess Tour Գողերը որսում են Labubu. «Շքեղ» հանցագործության նոր թիրախ Վրաստանի դատախազությունը հրապարակել է «օրենքով գող» Մերաբ Սուխումսկու եղբոր սպանության պատվիրատուների անուններըԹուրքիան նոր ռազմական համաձայնագրի շրջանակում Սիրիային զենք և զինտեխնիկա կտրամադրիԱլյասկայում Պուտինի և Թրամփի հանդիպումից հետո փաստաթղթերի ստորագրում չի նախատեսվում. ՊեսկովՎանաձորում հայտնի «Գլորիա» կարի ֆաբրիկայից 2 կարող բանվորուհիներ տեղափոխվել են «Վանաձոր» բժշկական կենտրոնՈւկրաինայի կառավարությունը նախատեսում է երկու նավթագազային հանքավայրեր փոխանցել Միացյալ ՆահանգներինՌուսաստանը «Լրագրողներ առանց սահմանների» միջազգային կազմակերպությանը հայտարարել է անցանկալիՈւԵՖԱ-ի Սուպերգավաթը կարող է ընդլայնվել․ կառույցում նոր ձևաչափ են մտածել Կեյթ Միդլթոնը կորցրել է 40 կգ՝ քաղցկեղի դեմ պայքարից հետո ԱՄՆ նախագահը կարծում է, որ Վլադիմիր Պուտինը գործարք կկնքի իր հետ Թուրքիայի հարավում անտառային հրդեհների պատճառով հարյուրավոր բնակիչներ տարհանվել ենԹրամփը Ստոլտենբերգի հետ քննարկել է խաղաղության Նոբելյան մրցանակը. Dagens NaeringslivՎանաձորցի Մոսինյանների ընտանիքում ծնվել է 5 կգ քաշով 8-րդ որդին Նորաձևությունը մեզ տանում է մանկություն. խաղային պայուսակների և կախազարդերի միտումը Ուկրաինայում հուլիսին քաղաքացիական բնակչության շրջանում զոհերի թվով երեք տարվա առավելագույն ցուցանիշն է գրանցվելՀնդկաստանում տեղացած հորդառատ անձրևների հետևանքով զոհվել է առնվազն 37 մարդ, վիրավորվել՝ ավելի քան 100-ըՄահվան ելքով ավտովթար Կոտայքի մարզում. կա 1 զոհ, 6 վիրшվորԻրանի հոգևոր առաջնորդը համաձայնել է վերսկսել միջուկային բանակցությունները ԱՄՆ-ի հետ․ ReutersԱՄՆ-ի հետ հետագա շփումներում կարող է համաձայնություն ձեռք բերվել ռազմավարական հարձակողական սպառազինությունների շուրջ. ՊուտինԻրանը առանձնապես զգայուն է իր տրանսպորտային հասանելիությունը սահմանափակող ծրագրերի նկատմամբ. ԱրաղչիՖոնդային շուկան պատրաստվում է աճի՝ Ալյասկայում Թրամփի և Պուտինի հանդիպման ֆոնին. BILD970 դոլար՝ աղբի տոպրակ հիշեցնող ինչ-որ բանի համար. Balenciaga-ի հերթական անհեթեթ առաջարկըԵվրահանձնաժողովը հույս ունի սեպտեմբերին համաձայնեցնել Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցների 19-րդ փաթեթըՆուբարաշենի թռչնաբուծարանի մոտակա տարածքում ապօրինի պահվող զենք-զինամթերք է հայտնաբերվել710 նորահայտ հուշարձան ընդգրկվել է ՀՀ պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակումՀուլիսի 15-ի դրությամբ Ստեփանակերտից անհետացել են բոլոր 25 արձաններն ու կիսանդրիները, որոնք կանգնեցված էին նշանավոր անձանց հիշատակին. հայտարարությունԹմրամիջոցով փաթեթներ տեղադրող տղամարդիկ կալանավորվել են (տեսանյութ) Այո, կա առաջարկ, այս անգամ ամեն ինչ շատ լուրջ է. Սպերցյանը հաստատել է տրանսֆերային լուրերըԺնևում չեղարկվել է հասարակական տրանսպորտի վճարը ՀԱՄԱՍ-ը պատրաստ է դուրս բերել իր մարտիկներին Գազայից Իսրայելի զորքերը հետ քաշելու դիմաց․ Al ArabiyaԷրդողանը դատի է տվել ընդդիմության առաջնորդին վիրավորանքի համար Չկա նախկին-ներկա, կա ազգային-ապազգային, եթե նախկինն Արցախն է, ուրեմն, ես նախկին եմ. Շարմազանով Ձերբակալվել է ՆԳՆ ոստիկանության Տավուշի հաշվառման քննական բաժնի պետը և ևս 14 անձ Որոշ երկրներում տեղական ինտերնետային վերահեռարձակողների պատճառով առաջացել են տեխնիկական խնդիրներ, որոնք պատճառ են դարձել «Կենտրոն» ՀԸ տարբերանշանի ներքո ցուցադրել ոչ հայկական արտադրանքԳազայում սովից մահացածների թիվը հասել է շուրջ 240-ի Արմավիրի մարզում բախվել են «Nissan X-Trail»-ը, «Volkswagen»-ը և «ՎԱԶ 2107»-ը․ կան վիրավորներ Զելենսկին և Սթարմերը քննարկել են անվտանգության երաշխիքները Ռուսաստանը և Ուկրաինան գերիների փոխանակում են իրականացրել Էդ ո՞ր հայ ոստիկանն է գնալու ադրբեջանցիների սադրանքը կանխելու. Մենուա Սողոմոնյան Յունիբանկը թողարկել է արտոնյալ բաժնետոմսեր՝ տարեկան 12% հաստատագրված շահութաբաժնով ՄԻՊ ներկայացուցիչները տեսակցել են կալանավորված Սերոբ Գասպարյանին «Թրամփի ճանապարհը» ևս մեկ փաստ է ազգային դավաճանության և սուվերեն տարածքների հակասահմանադրական զիջման մասին Կապահովվի անհայտ կորած զինծառայողների ընտանիքների աջակցության միջոցառման շարունակականությունը Իշխանությունները խուճապի մեջ են. «Մեր ձևով շարժումը» սպառնում է Փաշինյանի պաշտոնավարմանը Կոստեստի ՀԷԿ-ում կկառուցվեն լողացող արևային էլեկտրակայան և քամու էլեկտրակայան