Երևան, 27.Նոյեմբեր.2025,
00
:
00
ՀՐԱՏԱՊ


Հա­յաս­տանն ինչ­պե՞ս կա­րող է պան­դե­միկ իրա­վի­ճակն օգ­տա­գոր­ծել իր շա­հե­րին հա­մա­պա­տաս­խան․ «Փաստ»

ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Կորոնավիրուսի համաճարակը գլոբալ փոփոխությունների պատճառ է դարձել։ Սրանով պայմանավորված՝ աշխարհաքաղաքական լուրջ վերադասավորումներ են ընթանում։ 

Եվ պատահական չէ, որ յուրաքանչյուր երկիր փորձում է ադապտացվել ստեղծված իրավիճակին և այն օգտագործել արտաքին և ներքին քաղաքականության համատեքստում: 

Այս ընթացքում մենք ականատես ենք լինում, թե ինչպես են ԱՄՆ-ը և Չինաստանը փոխադարձ մեղադրանքներ հղում, միմյանց մեղադրում կորոնավիրուսի համավարակի ծագման և տարածման հետ կապված հարցերի շուրջ։

ԱՄՆ-ում նույնիսկ խոսվում է Չինաստանի նկատմամբ պատժամիջոցներ սահմանելու մասին, քանի որ Չինաստանը համավարակի ծագման հետ կապված անհրաժեշտ տեղեկատվություն չի տրամադրել մյուս երկրներին և քայլեր չի ձեռնարկել դրա տարածումն իր սահմաններից դուրս կանխելու նպատակով։ Որոշ փորձագետներ անգամ կարծում են, որ այս երկու համաշխարհային տերությունները «սառը պատերազմի» շեմին են, և դա կերկարաձգի համավարակը, կխորացնի տնտեսական ճգնաժամն ու կթուլացնի ընդհանուր սպառնալիքներին դիմակայելու աշխարհի ունակությունը:

Սակայն իրականում խնդիրն ավելի խորքային է։ Հաշվի առնենք, որ ԱՄՆ-ը և Չինաստանը վերջին շրջանում տնտեսական ակտիվ մրցակցության մեջ են, և ամերիկացիները լուրջ մտահոգություններ ունեն, որ աշխարհում մեծությամբ երկրորդ տնտեսությունն ունեցող Չինաստանը կարող է ընդամենը տարիների ընթացքում գերազանցել ամենահզոր տնտեսությունն ունեցող ԱՄՆին։

 Փաստորեն, այս տերություններից յուրաքանչյուրն օգտագործում է համավարակի առիթը մյուսի նկատմամբ տնտեսական առավելություն ստանալու նպատակով։

Նմանատիպ տնտեսական մրցակցություն դրսևորվեց նաև էներգակիրների շուկայում, երբ Ռուսաստանը կորոնավիրուսի համաճարակի արագ տարածման ֆոնին հրաժարվեց նավթի արդյունահանման լրացուցիչ նվազեցման շուրջ Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության (OPEC) հետ համաձայնության գալ, ինչին արձագանքեց Սաուդյան Արաբիան` հայտարարելով, թե նույնպես հանում է արդյունահանման սահմանափակումները, ավելին՝ իր հիմնական գործընկերներին պատրաստ է նավթը վաճառել զեղչով:

Արդյունքում շուկայում մեծացավ նավթի պահանջարկը, նավթի գինը ռեկորդային գնանկում արձանագրեց, իսկ ցածր գինը, չնայած որոշ տատանումներին, մինչև հիմա պահպանվում է։

Ինչպես տեսնում ենք, աշխարհում համաճարակային իրավիճակով պայմանավորված մրցակցությունն ավելի է թեժացել։ Սակայն մենք այս պայմաններում պետք է մեզ հարց տանք, թե պանդեմիկ իրավիճակը Հայաստանն ինչպե՞ս կարող է օգտագործել իր շահերին համապատասխան։

Առաջին հերթին տեսանելի է, որ կառավարությունը փորձում է իրավիճակն օգտագործել և համաշխարհային ֆինանսատնտեսական կառույցներից ու զարգացած երկրներից վարկեր ստանալ, բայց և ակնհայտ է, որ Հայաստանի նախաձեռնողականությունը չպետք է սրանով սահմանափակվի։

Վերջին շրջանում աշխարհում կորոնավիրուսի տարածումը կանխարգելելուն միտված սահմանափակումները թուլացնելու միտում է նկատվում, ինչը նշանակում է, որ համաշխարհային տնտեսության մեջ կամաց-կամաց ակտիվությունը նոր թափ է ստանալու։ Իսկ ո՞րն է լինելու Հայաստանի տեղը նոր տնտեսական իրողությունների պայմաններում։

Հայաստանը հնարավորություն է ստանում մեծացնել իր արտահանումը այնպիսի շուկաներ, որտեղ որոշակի վակուում է առաջացել կիրառված սահմանափակումների արդյունքում։ Իսկ առջևում գյուղատնտեսական ակտիվ պտուղ-բանջարեղենի սեզոնն է, և արտահանման ավանդական ուղղություններին կարելի է ավելացնել նաև նորերը։

Օրինակ՝ կարելի է արդեն իսկ մտածել անսահման հնարավորություններ ունեցող չինական շուկա արտահանումներ կազմակերպելու մասին, սակայն այստեղ պետք է լուծել այն խնդիրը, որ Հայաստանը պետք է կարողանա միանգամից խոշոր չափաբաժնով արտահանում իրականացնել չինական շուկա, որպեսզի այնտեղ կարողանա ամրագրել իր տեղը։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

 

Առեղծվածային ու nղբերգական դեպք՝ Երևանում, ավտոշուկայի հարևանությամբ հայտնաբերվել է hրազենային վնասվածքով տղամարդ Ճիշտը «ցո՞ւլն» է. ինչպես ձախողվեց նախկին օմբուդսմենը Ինչպես են արևային վահանակները լույսը վերածում էլեկտրաէներգիայի Ալլա Պուգաչովային պարտավորեցրել են ապամոնտաժել նրա կառուցած փայտե պիրսը ՍոլնեչնոգորսկումԴատախազությունը դարձել է հանցանքները պարտակող. Արմեն ՄանվելյանԲանակը թալանեցիք, կարմիր գծերը անցաք, պատասխա՛ն եք տալու․ Նառա Գևորգյան «Մեր ձևով» ժողովրդական շարժման աշխատանքային այցը ՍտեփանավանՓաշինյանը կորցրել է ժողովրդի վստահությունը ու չի տիրապետում իրավիճակին. Մարիաննա ՂահրամանյանԿլոր սեղան-քննարկում նոր աշխարհակարգի և Հայաստանի աշխարհաքաղաքական ընտրության վերաբերյալԵղանակը՝ առաջիկա օրերինԼիդյա Մանթաշյանը ազատ կարձակվի, կալանքը վերացվեց IDBank-ը թողարկել է պարտատոմսերի 2026 թվականի առաջին տրանշը Փաշինյանը գնում է Կիմ Չեն Ընի ճանապարհով, նա բռնապետ է. Ավետիք ՉալաբյանՄերձիշխանական շրջանակները սեփականել են քաղհասարակության դերը. Մենուա ՍողոմոնյանԻ՞նչ է առաջարկվում կենսաթոշակի և նպաստի շահառուների համար«Առաջարկ Հայաստանին» նախաձեռնության ներկայացուցիչների այցը Սյունիք Թուրքիան ակտիվանում է Հարավային Կովկասում Ծաղր սեփական ժողովրդի հանդեպ. ինչպե՞ս որակազրկեցին զեկույցը Ինչպես նվազեցնել ձմեռային կոմունալ ծախսերը3 հայեր այլ անձանց հետ միասին Ղրիմի կամրջի աhաբեկչության գործով դատապարտվել են ցմաh ազատազրկման Հուսալիության և ֆունկցիոնալության չափանիշ. ինչո՞ւ են խողովակային բանալիները կոչվում նաև «գազային» կամ «շվեդական». «Փաստ»Արարատի մարզում բախվել են մարդատար գնացք և «Opel»Արցախից խոսելը Փաշինյանի համար ծայրահեղականություն է. Հովհաննես ԻշխանյանՀայաստանում քաղաքական պատվերի արդյունքում կիրառվում է միայն կալանքը․ Արամ ՎարդևանյանUcom-ն աջակցում է տիեզերական ճարտարագիտության զարգացմանը Հայաստանում (լուսանկարներ)ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (27 ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ).Փոփոխվել է Հայաստանի Սահմանադրությունը, տեղի է ունեցել «Մայրիկ» ֆիլմի պրեմիերան. «Փաստ»Նոր տեղեկություն ընդունելության քննություների մասինՓաշինյանի՝ Սահմանադրությունը փոխելու ցանկությունը հիմնականում պայմանավորված է Ալիևի պահանջներով, բայց կան նաև այլ պատճառներ. «Փաստ»Խաղաղության ծրագրում պետք է փոփոխություններ արվենՖասթ Բանկը Mastercard World-ի նոր քարտապաններին տրամադրում է մինչև 25% քեշբեք Հայաստանը պետք է ոչ թե հեռանա ՀԱՊԿ-ից, այլ պետք է իր գործունեությունը ընդլայնի և ամրապնդի ՀԱՊԿ-ում. Մհեր ԱվետիսյանԲաքվում ուզում են, որ տարածաշրջանում Ռուսաստանին փոխարինի Ուկրաինան. «Փաստ»Լոռու մարզում 11-ամյա տղա է մահացել. երեխայի ծնողները մեղադրում են բժիշկներին Դիրքեր կան, որտեղ թշնամին զննում է մեր զինվորներին, նոր միայն թողնում է. Ավետիք ՔերոբյանՈրքա՞ն է կազմում Դիլիջանի և հարակից անտառների հրդեհների պատճառած վնասըՁմռանը մրսածության աճին նպաստող գործոնները. ինչպես չհիվանդանալ«Որդիներս ուժ տվողը դարձան, և այն, որ պետք է բարձր պահենք Սամվելիս անունը». Սամվել Մանասյանն անմահացել է հոկտեմբերի 17-ին Մարտակերտում. «Փաստ»Հայ գերիների նկատմամբ բռնության ֆոնին կոչ ենք անում ԵԽ պատգամավորներին այցելել Բաքու․հայտարարություն Ինչպե՞ս օգտվել բազմավեկտորակտիվությունից ու հետաքրքրություններից. «Փաստ»Վարդան Ջհանյանը մասնակցել է CRIRSCO-ի նախագահ Գարթ Քիրքհեմի հետ հանդիպմանը 19-ամյա գրոսմայստերը՝ 2025 թվականի ՖԻԴԵ-ի շախմատի աշխարհի գավաթի հաղթող Այն մասին, թե ինչպես իշխանությունը կորցնելու վախից մեր աչքերի առաջ հիմա ծնվում է ամենաայլանդակ բռնատիրությունը. Ավետիք ՉալաբյանԴիլիջանի ոլորանների և «Լեռնային Հայաստան» առողջարանի մոտակայքում բռնկված hրդեհներն ամբողջությամբ մեկուսացված են. ՀՀ ՆԳՆ փրկարար ծառայություն Ապագա ռիսկերի բարձրացման վտանգավոր միտումները. «Փաստ»Թրամփի և Պուտինի զրույցը փոխել է պատերազմի ընթացքըԶանգեզուրի միջանցքից մինչև տոտալ վերահսկողություն․ Վաշինգտոնյան միֆի փլուզումը Երևանում օդի աղտոտվածությունը մոտեցել է կենսաբանական աղետի շեմին․ Սամվել ֆարմանյան 24 ժամ ջուր չի լինելու Ժողովրդական վստահության աճը և «Մեր Ձևով» շարժման նոր քաղաքական որակը Կյանքից հեռացել է Նելլի Հակոբյանը