Կա­վար­տի լքված հան­քա­վայ­րից հո­սող թթվա­յին դրե­նա­ժը շա­րու­նա­կում է աղ­տո­տել Ող­ջի գե­տը

Օրերս համացանցում հայտնվեց տեսանյութ, որտեղ հստակ երևում է Կավարտի լքված հանքի տարածքից Ողջի գետ լցվող հեղուկ զանգվածը: 

«Փաստը» մշտապես ուշադրության կենտրոնում է պահում հանքարդյունաբերության ոլորտը, անդրադառնում խնդիրների վերաբերյալ փորձագետների և պետական գերատեսչությունների արձագանքներին: Դեռևս անցած տարի մի քանի անգամ անդրադարձել ենք Կավարտի լքված հանքավայրին, որտեղից պարբերաբար Ողջի գետ է լցվում հեղուկ զանգված, որը պարունակում է բազմաթիվ ծանր ու վտանգավոր մետաղներ և նյութեր:

2019 թվականի ամռանը բնապահպանները և քաղաքի բնակիչներն ահազանգում էին, որ Կապանի միջով հոսող գետը ստացել է վառ դեղնադարչնագույն երանգ, քաղաքի փողոցներով հոսում են նույն գույնի առվակներ:

 Դեռ այն ժամանակ ահազանգ հնչեց, որ ամեն անգամ հորդառատ անձրևներից հետո լքված հանքավայրերից թթվային դրենաժը սկսում է հոսել դեպի բնակելի թաղամասեր: Նույն պատկերն էր Կապանում նաև մի քանի օր անց: Կապան-Քաջարան ճանապարհի ձախ կողմում գտնվող Ջրախորի ՀԷԿ-ի թունելը վթարի հետևանքով լցվել էր պոչանքով, իսկ հետո ՀԷԿ-ը մաքրել էր թունելը՝ հավանաբար ճնշման տակ ջուր բաց թողնելով, ինչի հետևանքով թունել լցված պոչանքը թափվել էր Ողջի գետը:

Կավարտի հանքը Կապանում չի շահագործվել բացառապես վերջին տարիներին: Մինչև 1950-ական թվականներն այն շահագործվել է որպես փակ, իսկ մինչև 1985 թվականը՝ բաց հանք: Հանքի շահագործումը վերսկսվել է 1999 թվականին։ Հիմա այն ամբողջովին լքված է: 

Ի դեպ, առաջին տարին չէ, որ Կավարտի հանքավայրի դեպքում նման պատկեր ունենք, ուղղակի հորդառատ անձրևները ցույց են տալիս հարցի լրջությունը: Անձրևաջրերը լվանում են հանքերի և դրանց բազմաթիվ թափոնակույտերի թթվային ապարները, ամբողջ զանգվածը սկսում է հոսել քաղաքի փողոցներով՝ ի վերջո աղտոտելով Ողջի գետը։ 

Հանքարդյունահանող ընկերությունը պարտավոր էր բաց հանքի շահագործման դադարեցումից հետո ռեկուլտիվացիա անել, որպեսզի չլինի այն պատկերը, որ այժմ է: Ի դեպ, նման իրավիճակ է բոլոր լքված հանքավայրերի դեպքում, որտեղ ռեկուլտիվացիոն աշխատանքներ չեն կատարվել:

Շրջակա միջավայրի արդեն նախկին նախարար Էրիկ Գրիգորյանը, ամփոփելով իր պաշտոնավարման ընթացքում նախարարության կատարած աշխատանքը, անդրադարձել է նաև հանքարդունաբերության ոլորտին՝ նշելով, որ առաջին անգամ ստեղծվել է հանքարդյունաբերության հետևանքով գոյացած 49 լքված/տիրազուրկ պոչամբարների և թափոնակույտերի բազան, հրամանով հաստատվել են առաջին 10 հրատապ ռեկուլտիվացիայի ենթակա տարածքները (Նազիկի, Դաստակերտի, Ողջիի, Փխրուտի, Դարազամիի և Սոթքի փակված պոչամբարների և ընդերքօգտագործման թափոնների Տանձուտ, Մադան, Ախթալա և Բողաքար լքված տեղամասերի), անհրաժեշտ բոլոր հաշվարկները ներկայացվել են 2021 թվականի պետական բյուջեի հայտով և միջնաժամկետ ծախսային ծրագրերի հայտով ներառելու համար:

Բնապահպան Դավիթ Հակոբյանը «Փաստի» հետ զրույցում նշում է՝ հերթական անգամ գործ ունենք թթվային դրենաժի հետ, որը հոսում է Կավարտի լքված հանքից: «Կավարտի գետակը թափվում է Ողջի գետը, որն իր հետ բերում է շատ մեծ չափով թթվային դրենաժ: Ուժեղ անձրևների դեպքում այդ գործընթացն ավելի արագ է երևում և խառնվում է Ողջի գետին»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Հակոբյանը: 

Հետաքրքրվում ենք՝ ի՞նչ տեսակի աշխատանքներ են կատարվել լքված հանքավայրում բնապահպանների ու քաղաքացիների բազմաթիվ ահազանգերից հետո: 

«Երբ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը այս տարի Կապանում մամուլի ասուլիսով հանդես եկավ, հարց ուղղեցին նաև Կապանի հանքավայրի հետ կապված: Նա նշեց, որ 2020 թվականին կարվեն նախապատրաստական աշխատանքներ հասկանալու համար, թե որքան միջոցներ և ժամանակ է պետք հանքի ռեկուլտիվացիայի համար»,-նշում է բնապահպանը: 

 

Ընդգծում է՝ նման իրավիճակի շարունակականությունն անդառնալի հետևանքներ կարող է ունենալ բնության համար: «Այս վիճակը թե՛ կարճաժամկետ և թե՛ երկարաժամկետ հետևանքներ է ունենում շրջակա միջավայրի վրա: 

Թթվային դրենաժը գետն աղտոտում է ոչ միայն հորդառատ անձրևների ժամանակ, այլ նաև սովորական օրերին՝ ուղղակի ավելի փոքր քանակով: Այն վնաս է հասցնում գետերի կենսաբազմազանությանը, քամիների հետևանքով ծանր մետաղներ են տարածվում բույսերի վրա: Ամեն ինչ շղթայական հետևանքներ կարող է ունենալ: 

Կենդանիներն արածում են այդ տարածքում: Իսկ երկարաժամկետ հետևանքների մասին մշտապես բարձրաձայնել են ամենատարբեր փորձագետներ»,-եզրափակում է Դավիթ Հակոբյանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ