«Չեն ցանկանում ունենալ այնպիսի օղակ, որը պետք է գործի ինքնուրույն ու անկախ»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑԴատաիրավական ոլորտը, թերևս, 2019 թվականին ամենաշատը քննարկվածների շարքում է։
Այս տարի ոլորտը ենթարկվեց փորձությունների, ականատես եղանք մի շարք գործողությունների, որոնք տեղավորվեցին ոչ այդքան իրավական, որքան քաղաքական հարթության մեջ։ Փաստաբան Լուսինե Սահակյանի հետ զրուցել ենք ոլորտում արձանագրված իրավիճակի շուրջ։
Ի դեպ, այսօր Մարդու իրավունքների պաշտպանության օրն է, և, օրվա խորհուրդն օգտագործելով, առաջին հերթին անդրադարձել ենք մարդու իրավունքների պաշտպանությանը՝ հաշվի առնելով 2019թ.-ին արձանագրված իրողությունները։
Իրավապաշտպանների գրեթե բացակայությունը
«Եթե իրավիճակը դիտարկենք այս տարվա կտրվածքով, ապա ամենալուրջ խնդիրներից մեկը, որը հիմա ունենք, իրավապաշտպանների գրեթե բացակայությունն է։
Որքան էլ նախորդ տարիներին իշխանությունների հետ կապված խնդիրներ կային, այդուհանդերձ, այդ խնդիրների մասին բարձրաձայնողներն ավելի շատ էին։
Կային իրավապաշտպան կազմակերպություններ, որոնք քիչ թե շատ զբաղվում էին այդ խնդրով։ Վերջին ժամանակահատվածում, սակայն, բավականին լուրջ խնդիրներ տեսանք այդ ոլորտում։
Մարդու իրավունքների կոպտագույն խախտումներ են տեղի ունենում երկրում, բայց շատ իրավապաշտպան կազմակերպություններ ոչ միայն չեն բարձրաձայնում, այլ փորձում են մարդու իրավունքների բացահայտ խախտումը ներկայացնել այնպես, թե իբրև այն խախտում չէ։
Ավելին, նրանք փորձում են ամեն կերպ արդարացնել իշխանությունների յուրաքանչյուր քայլը։
Կան նաև անձինք, որոնք այսօր սկսել են ներկայանալ որպես իրավապաշտպաններ, մինչդեռ նախկինում նույնիսկ անհարմար կզգային իրենց իրավապաշտպան կոչել։
Խոսելով մարդու իրավունքներից՝ նրանք իրենց թույլ են տալիս այնպիսի ձևակերպումներ անել, որոնց հիմքում «չեն ուզում լսել այս կամ այն իրավունքի մասին»։
Այս առումով խայտառակ իրավիճակ է»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց Լ. Սահակյանը։ Խոսելով իրավունքների խախտումների մասին՝ նա շեշտեց, որ շատ լուրջ է հատկապես ազատության իրավունքի հետ կապված խնդիրը.
«Նախկինում էլ ենք ունեցել նման խնդիրներ։ Այդուհանդերձ, մի պահ, կարծես, առաջընթաց արձանագրեցինք, երբ դատարանները համատարած սկսեցին գրավ կիրառել կամ մերժել կալանքը որպես խափանման միջոց կիրառելու միջնորդությունները։
Բայց արդեն տևական ժամանակ է, ինչ մենք այլ պատկերի ենք ականատես լինում, երբ անգամ հիմնավոր կասկած չկա, բայց անձանց նկատմամբ կալանքը որպես խափանման միջոց է ընտրվում։
Մենք նորից շատ լուրջ հետընթաց ունենք, իսկ որոշ դեպքերում անգամ ավելի վատ վիճակ ունենք։ Բնականաբար, ունենք քաղբանտարկյալներ, և անձինք, որոնք քաղաքական հետապնդման են ենթարկվում»։
Անթաքույց ճնշում դատարանների նկատմամբ
Անցում կատարելով դատաիրավական ոլորտին՝ փաստաբանը մի շարք խնդիրներ առանձնացրեց։
«Վերջին շրջանում՝ իշխանափոխությունից հետո, գործադիր և օրենսդիր մարմինների կողմից շատ լուրջ ազդեցություն է գործադրվում դատական իշխանության նկատմամբ։
Խնդիրը հասավ նրան, որ արդեն քրեական հետապնդման են ենթարկվում այն դատավորները, որոնք իշխանությունների կամքը չեն կատարում։
Այս առումով մենք շատ լուրջ խնդիրներ ունենք։ Մենք նախկինում ասում էինք, որ կան անկախ դատավորներ, բայց չկա կայացած դատական համակարգ, և չկան արդարադատություն իրականացնող դատարաններ։
Հիմա մենք տեսանք, որ անկախ դատավորներն այդպիսին էլ մնացին, նաև նկատեցինք, որ կան դատավորներ, որոնք այս իրավիճակում իրենց շատ ճիշտ պահեցին, իրենք էլ սկսեցին օրինական դատական ակտեր կայացնել։
Բայց դատարաններում համատարած վախի մթնոլորտ կա, և, փաստորեն, դատավորները ինչպես կախյալ էին, այդպես էլ մնացին. նրանք ամեն կերպ պատրաստ են կատարել իշխանությունների կամքը։
Սա լուրջ խնդիր է, ինչպես լուրջ խնդիր է այն, որ իշխանություններն անգամ չեն թաքցնում, որ իրենք ճնշում են գործադրում դատարանների նկատմամբ։
Իրենք ցույց են տալիս, որ պատրաստ են մինչև վերջ գնալ, եթե չեն ցանկանում, որ կոնկրետ դատավորներ շարունակեն պաշտոնավարումը։
Այդ առումով լուրջ խնդիրներ կան թե՛ Սահմանադրական դատարանի, թե՛ նաև այլ դատարանների տեսանկյունից»,-նշեց մեր զրուցակիցը։
Անդրադառնալով արդեն ամիսներ շարունակ ՍԴ-ի շուրջ ծավալվող գործողություններին՝ Լուսինե Սահակյանը շեշտեց, որ այսօր ունենք ՍԴ, որը գործում է գործադիր իշխանությունից անկախ։
«Անկախ նրանից՝ ընդունում ենք ՍԴ-ի դատավորներին, թե ոչ, փաստ է, որ ՍԴ-ն չի ենթարկվում իշխանություններին։ Սա մեծ առաջընթաց է, որը պետք է փայփայել, իսկ հետո մնացած քայլերով ամրապնդել մնացյալը։
Բայց ի՞նչ է անում իշխանությունը։ Իշխանությունը, բնականաբար, չի ցանկանում ունենալ այնպիսի օղակ, որը պետք է գործի ինքնուրույն ու անկախ։
Կամաց-կամաց սկսեցին ինչ-որ արտահայտություններ անել՝ հայտարարելով, թե ՍԴ դատավորները պետք է գնան, հակառակ դեպքում՝ լավ չի լինելու։
Հետո արդեն գործողությունների անցան՝ սանիկներ կալանավորվեցին, կոնկրետ քրեական գործեր հարուցվեցին, հարցաքննությունների կանչվեցին հարազատներ։
Այսօր առկա գործընթացները նշվածի շարունակական զարգացումն են. հիմա էլ առաջարկվում է օրենսդրական փոփոխություն, ըստ որի՝ այն դատավորներին, որոնք, ըստ իրենց, ՍԴ դատավոր լինելու արժանի չեն, ասում են՝ գնացեք, նստեք տանը և կստանաք այն գումարը, որը կտրվեր ձեզ ՍԴ-ում։
Սա պետության համար անթույլատրելի է։
Եթե կարծում են, որ այդ դատավորներն արժանի դատավորներ չեն, ապա ինչո՞ւ պետք է հարկատուների հաշվին նման գումարներ ստանան։
Իրականում տրամաբանությունն այն չէ, որ ինչ-որ դրական քայլի համար են սա անում։
Այս ամենն իրականացվում է, որ ձերբազատվեն այդ դատավորներից, որոնք չեն ցանկանում հեռանալ»,-շեշտեց մեր զրուցակիցը՝ ընդգծելով, որ իրեն չի մտահոգում այն, թե կգտնվեն անձինք, որոնք կընդունեն վաղ կենսաթոշակի գնալու առաջարկը։
«Եթե գնում են, թող գնան։
Ինչքան շուտ, այնքան լավ, որովհետև մեզ նման դատավորներ պետք չեն։ Ես մեծ հույս ունեմ, որ ՍԴ դատավորները կմնան իրենց բարձրության վրա և կփորձեն հասկանալ, թե ինչ կարևոր խնդիր է լուծվում։
Ի դեպ, չի լուծվում իրենց խնդիրը, այլ լուծվում է պետության ապագայի հարցը»,-հավելեց փաստաբանը։
Կախյալ դատավորներ ունենալու միտումը
Հաշվի առնելով այս տարվա ընթացքում հանրային քննարկման ներկայացված օրենսդրական նախաձեռնությունները՝ Լուսինե Սահակյանը շեշտեց, որ դատաիրավական բարեփոխման մասին խոսելն անգամ ավելորդ է։
«Չկա նաև տեսլական, որը հիմք ընդունելով՝ կարող ենք ասել՝ մեկ տարվա ընթացքում չհասցրեցին իրականացնել, բայց ձեռնարկել են որոշակի գործողություններ, որոնց արդյունքում մենք ապագայում անկախ դատական համակարգ կունենանք։ Նման երևույթ ընդհանրապես գոյություն չունի։
Ճիշտ հակառակն է. այսօր առկա բոլոր օրենսդրական նախաձեռնությունները դատարաններին ճնշելուն են միտված, ըստ որի՝ պետք է ձերբազատվեն այն դատավորներից, որոնք իրենց համար անկանխատեսելի են և կարող են իրենց համար ոչ ցանկալի որոշումներ կայացնել։
Նախկինում իշխանությունները գոնե մի քանի դատավորների օրինակ էին ցույց տալիս՝ ասելով՝ տեսե՛ք՝ նրանք անկախ են։
Հասկացել էին, որ նրանց նկատմամբ ճնշումն անիմաստ է։
Հիմա հակառակ պատկերն է. հենց այդ դատավորներին են թիրախավորել, և հիմա բոլոր օրենսդրական նախաձեռնությունները ամբողջովին կախյալ դատավորներ ունենալու նպատակին են միտված։
Սա լուրջ խնդիր է առաջացնելու։ Նկատենք, որ միջազգային կառույցներում Հայաստանի հետ կապված արդեն շատ լուրջ մտահոգություններ կան։
Շատ շուտով մենք կզգանք հետևանքները, բայց, կարծես, իշխանություններին դա ամենևին չի հետաքրքրում»,-նկատեց փաստաբանը։ Նա ընդգծեց, որ միջազգային կառույցների զգուշացումները չեն կանգնեցնում իշխանություններին.
«Փորձում են ստեղծել խաբկանք, թե իբրև Վենետիկի հանձնաժողովը դրական եզրակացություն է տվել, և փորձում են մոռացության տալ, թե ինչ է ասել նույն Վենետիկի հանձնաժողովը։
Սա շատ լուրջ հետևանքներ է ունենալու, մենք պետք է փորձենք գիտակցել լրջությունը, եթե չգիտակցենք՝ խնդիրներ ենք ունենալու։ Այսպես շարունակելու պարագայում երկրի առաջ լուրջ խնդիրներ են ծագելու։
Իշխանությունները պետք է հասկանան, որ այսպես շարունակել հնարավոր չէ։
Մինչ այս արձանագրված գործողություններով արդեն այնքան խնդիրներ են առաջացել, որ անգամ հետ կանգնելու պարագայում բավականին ժամանակ է անհրաժեշտ թույլ տված սխալներն ուղղելու համար»։
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
Twix-ի կոնֆետի մեջ կարի ասեղ են հայտնաբերել
«Ադրբեջանից և Թուրքիայից աջակցության ակնկալիք ունեն». «Փաստ»
Պարտությունը քաղաքական ու դիվանագիտական է եղել, ոչ թե ռազմական. Դավիթ Սարգսյան
Ինքնաթիռի պայթյունի հետևանքով 12 մարդ և մեկ երեխա է զոհվել․ (տեսանյութ)
«Ամուսնուս, աղջկաս մահվանից հետո հանուն Վաչագանիս էի ապրում, հիմա սա ապրել չէ». ավագ սերժանտ Վաչագան Դադալ յանն անմահացել է 2023 թ. սեպտեմբերի 19-ին «Լուսնյակ» կոչվող տեղանքում. «Փաստ»
Վաշինգտոնյան հուշագրի հակառակ կողմը
Կինը նիհարեցնող դեղամիջոց է ընդունել և հայտնվել վերակենդանացման բաժանմունքում
Արմեն Ստեփանյան. Էներգախնայող տեխնոլոգիաները կարեւոր են խոշոր բիզնեսի համար
Ոչ միայն անհատի, այլև գլոբալ անվտանգային խնդիր. զեղծարարությունները «կատարելագործվում» են, իսկ դրանց դեմ պայքարի միջոցնե՞րը. «Փաստ»
Ռուբենը մեր ժողովրդի պայքարի կենդանի ոգին է, նրա աննկուն, հայրենասեր և մարդասեր տեսակի իրական մարմնացումը. Ավետիք Չալաբյան
Վթար. հարյուրավոր հասցեներում մի քանի ժամ ջուր չի լինի
Նարեկ Կարապետյանի հարցազրույցը Թաքեր Կարլսոնին՝ հայ իրականության միջազգային հնչեղության նշան
Չափազանց բարդ իրադրություն, «մուսկուլների» ցուցադրում տարածաշրջանում. «Փաստ»
Ներկա «լավությունները» հետո ժողովրդի «քթերից են բերելու». «Փաստ»
Դոլարը թանկացել է, ռուբլին՝ էժանացել․ փոխարժեքն՝ այսօր
Օրվա խորհուրդ
Մշակութային արժեքների արտահանման համար պետտուրքի նոր տեսակ կսահմանվի. նախագիծ. «Փաստ»
Դպրոցներում ուսուցիչների սուր պակաս կա. «Փաստ»
«Սա միջանկյալ հաղթանակ է. եթե այս իշխանությունը վերարտադրվեց, ապա հայտարարագրման համակարգը սկսելու է գործարկել այլ եղանակով». «Փաստ»
Իշխանության քմահաճույքները կատարելու «կամավորականները». «Փաստ»
Սկանդալ Սևանի շուրջ. ինչո՞ւ նույնիսկ Փաշինյանի կողմնակիցները չկարողացան լռել. «Փաստ»
«Երրորդ տարին էր, որ հայտ էի ներկայացնում, երբեք չեմ հանձնվել». Ալբերտ Արմենակյանի երազանքի ճանապարհը՝ դեպի «Մանկական Եվրատեսիլ»
Տարվա սկզբից ի վեր Հայաստանում ճանապարհատրանսպորտային պատահարներից մահացել է 226 մարդ
Պետք է խուսափել ընդհարումներից, ներդաշնակ գործակցել․ Արամ Ա Վեհափառ Հայրապետի ուղերձը
Արմեն Գրիգորյանը Մոսկվայում ելույթ է ունեցել խաղաղության ու «Թրամփի ուղու» մասին
Ադրբեջանի տարածքով տեղափոխվող ռուսական ցորենի առաջին խմբաքանակը հասել է Հայաստան․ Պապոյան
ՀՀ ԱԳՆ գլխավոր քարտուղարն ընդունել է Եվրոպական հանձնաժողովի պաշտոնյային
Հովիկն ասաց՝ Նիկոլին չեմ կարող մենակ թողնել
Ալիևը հանձնարարականներ է տալիս «Հայաստան ադրբեջանցիների վերադարձի» համար․ իրանագետ
Ե՞րբ կմեկնարկեն դպրոցների ձմեռային արձակուրդները
Լևոն Արոնյանը դուրս է եկել 2025 թ. ՖԻԴԵ-ի շախմատի աշխարհի գավաթի 3-րդ փուլ
Հայտնի է ուսուցիչների 2025 թ. կամավոր ատեստավորման ժամանակացույցը
«Գագիկ Ծառուկյան» հիմնադրամի աջակցությամբ «Առաջարկ Հայաստանին» նախաձեռնության շրջանակներում իրականացվող մրցույթում իր ակտիվ ներգրավվածությունն է ունենալու «Հայաստան- Արցախ» ՀԵՄ-ը
Փաշինյան, բարոյականության հարցով ես զբաղված, բայց Ալիևի զավթողական ծրագիրը աղբարկղ չես ուղարկում
Ռուսաստանն ու Հայաստանը ամրապնդում են ռազմավարական համագործակցությունը՝ նոր երկաթուղային երթուղու միջոցով
Վաղվանից ջերմաստիճանը կբարձրանա՞
ՀԱՄԱՍ-ը Իսրայելին կփոխանցի ևս մեկ պատանդի դի
Վթար է․ ջուր չի լինելու նոյեմբերի 6-ին և 7-ին
Աշխարհում կա՞ այլ օրինակ, որ հանրային ծառայություն մատուցող ընկերության սեփականատերը առաջարկի նվազեցնել ծառայության արժեքը, իսկ պետությունը մերժի դա իրագործել
Փաշինյանը Կիպրոսում Հայաստանի ռազմական կցորդ է նշանակել
Հայաստանում սոցիալական արդարությունն այլընտրանք չունի․ Մհեր Ավետիսյան
Մահացել է Ռուբեն Ներսիսյանը
Պրեմիերա. Լիլիթ Հովհաննիսյան, Կարո Այրումյան`«Ինձ թվում ա»
Բնակարանում հայտնաբերվել է կնոջ մարմին. տեղում ամուսինը ոստիկաններին հայտնել է, որ ինքն է նրան կյանքից զրկել
Այս իշխանությունը բանտում է հայտնվելու, այլ տարբերակ չկա. Ցոլակ Ակոպյան
Հայաստանում առնվազն կես միլիոն մարդ գտնվում է աղքատության ճիրաններում. Հրայր Կամենդատյան
ԱրարատԲանկը` «Ուրարտու» ֆուտբոլային ակումբի տիտղոսային հովանավոր
Սկանդալ Սևանի շուրջ. ինչո՞ւ նույնիսկ Փաշինյանի կողմնակիցները չկարողացան լռել
Ֆլիկ․ Հերթական ցնդաբանությունն է
Մետրոպոլիտենն արդեն գործում է բնականոն ռեժիմով
