Երևան, 10.Նոյեմբեր.2025,
00
:
00
ՀՐԱՏԱՊ


Լեզվական սայթաքու՞մ, թե՞ մտածողություն. «Փաստ»

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Հայաստանյան լրատվամիջոցների թոփ լուրն այս օրերին ոչ թե հերթական բացահայտումը, ձերբակալությունը կամ աննախադեպ ներդրումներն էին, այլ Արցախի խորհրդարանի երկու պատգամավորների` բոլորովին էլ ոչ քաղաքական լեզվակռիվն էր: Այո, լեզվակռիվ, որովհետև պատգամավորներ Հայկ Խանումյանն ու Ժաննա Գալստյանը` հատկապես վերջինս, պարզապես հայհոյում էին միմյանց: Հայհոյանքներին թերևս չանդրադառնանք, ինչպես ասում են հեռուստալրագրողները` բառապաշարը եթերային չէ, լեզվակռվի բովանդակությանն ու պատճառներին էլ եկեք չանդրադառնանք, դե, խորհրդարան է, ամեն ինչ էլ լինում է: Սակայն մի դրվագ կա, որին դժվար է չանդրադառնալ:

Արցախի խորհրդարանի պատգամավոր, «Ոսկե արծիվ» մեդալակիր, երկար տարիներ Ստեփանակերտի` Վահրամ Փափազյանի անվան թատրոնում դերասանական կարիերա ունեցած Ժաննա Գալստյանը Խանումյանին բնութագրել է` «գյալմա»: Երևի թե չհասկացաք, բնական է, բառը թուրքերեն է` ադրբեջաներեն և նշանակում է եկվոր: Այո, Արցախի խորհրդարանի պատգամավորի համար ծնունդով Տավուշից և ազգությամբ հայ մեկ այլ պատգամավոր եկվոր է: Չէ, բոլորս էլ գիտենք, որ հայերիս մեջ տեղային շովինիզմի որոշակի դրսևորումներ կան` երբեմն հումորային, երբեմն կոպիտ, բոլորս էլ գիտենք, որ Արցախում ասում են հայաստանցիներ, իսկ Հայաստանի Հանրապետությունում ասում են ղարաբաղցիներ, բայց բանը չի հասնում թշնամու բառապաշարին:

Այստեղ խնդիրը բոլորովին էլ այս պատգամավորների անձերը չեն, այլ հարցը, թե ինչպես ստացվեց, որ ծնունդով իջևանցին Արցախում կարող է «գյալմա» լինել, արդյոք սա մտածողությու՞ն է, թե՞, այնուամենայնիվ, լեզվական վրիպակ: 

Բայց արդյոք դա կարո՞ղ է լինել ընդամենը վրիպակ, թե՞, այնուամենայնիվ, մարդիկ բորբոքված պահերին ասում են այն, ինչ իրականում մտածում են: Եթե այդպես է, ապա մտածելու բան ունեն ոչ թե Արցախի խորհրդարանի կամ Հայաստանի խորհրդարանի խոսնակները, Բակո Սահակյանը կամ Նիկոլ Փաշինյանը, այլ մտածելու, մտահոգվելու ու հասկանալու կարիք ունենք բոլորս` հայաստանցիներս ու արցախցիներս` հայկական երկու պետականությունների քաղաքացիներս, թե ինչ մտքեր ու բառեր կարող են ծնվել մեր միջավայրում, ինչու և, ամենակարևորը, ինչպես թույլ չտալ նման նախադեպեր:

Շարունակությունը՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

 

Իվետա Մուկուչյանը լողազգեստով ցուցադրել է սլացիկ մարմինը Նիկոլա Սարկոզին կարող է ազատվել բանտից ընդամենը 20 օր անց կալանքից հետո. APԼավրովը նշել է Ռուսաստանի դաշնակիցներին ՔՊ-ն Էջմիածնում ասֆալտի վրայից ասֆալտ է փռում` գլխառադ անելով և խախտելով շինարարական նորմերըԻրանի բարձրաստիճան գեներալը պատմել է 12-օրյա պատերազմի առաջին ժամերի մասին Մտադիր են ապագայում ավելի շատ կենտրոնանալ սեփական միջուկային զինանոցի վրա«Ռոման» հաղթեց եւ բարձրացավ առաջին տեղԹուրքիայում օծանելիքի պահեստում տեղի ունեցած մահաբեր հրդեհի գործով 11 մարդ է ձերբակալվելԵրուսաղեմի դատարանը հերթական անգամ չեղարկել է կոռուպցիայի գործով Նեթանյահուի դատական նիստըՈւգոչուկվու Իվուն բաց կթողնի Հունգարիայի եւ Պորտուգալիայի դեմ հանդիպումները Մալայզիայի ափերի մոտ շրջվել է միգրանտներով նավակը. 7 մարդ զոհվել է, 13-ը՝ փրկվել Սուրբ Էջմիածնի Մայր տաճարի ավանդատուն-թանգարանի գանձերը Չինաստանը կասեցրել է ժամանակակից տեխնոլոգիաների հետ կապված մետաղների ԱՄՆ արտահանման արգելքըՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի բացառիկ հարցազրույցը «Հայլուր» լրատվականինՍասունցի Դավթի հրապարակում բախվել են «Գազել» ավտոաշտարակը և «Volkswagen»-ը ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը խոստացել է ամերիկացիներին վճարել 2000 դոլար Ե՞րբ կմեկնարկեն դպրոցների ձմեռային արձակուրդները Շիրակի մարզի համայնքներից մեկում քաղաքացին լուսանի է տեսանկարահանել ՀԱՄԱՍ-ը Իսրայելին է փոխանցել 2014-ին սպանված զինվորի մասունքները 5 տարի առաջ իշխանությունը մեկ ստորագրությամբ հանձնեց Արցախի մեծ մասը Իրանը հայտնել է Չինաստան նավթի արտահանման ռեկորդային մակարդակի մասին Իսրայելի հարձակումների հետևանքով Գազայի հատվածում զոհված պաղեստինցիների թիվը գերազանցել է 69 000-ըԻմունային համակարգը ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղի դեմ. գիտնականները հայտնաբերել են ուռուցքի թույլ կողմըԿանարյան կղզիներում ուժեղ ալիքները երեք մարդու քշել տարել են օվկիանոս ժողովուրդն է մեր կյանքի առանցքն ու ծառայության նպատակը՝ Քրիստոսի ներկայությամբ շաղախված․ Արամ Ա«Մեր ձևով» ժողովրդական շարժման անդամները հանդիպեցին վաղարշապատցիների հետ Վաղարշակ Քեյանը դարձել է Եվրոպայի չեմպիոն Կոտայքի մարզում բախվել են «Audi»-ն և «Toyota»-ն. կա 1 տուժшծ Չինաստանի ժամանակավորապես վերացնում է երկակի նշանակության ապրանքների ԱՄՆ արտահանման արգելքըԱյս հողում թուրքական զnրքեր չեն լինի. Նեթանյահուն՝ Գազայի մասին Մեր ամերիկացի գործընկերների հետ միասին Հունգարիային պատրաստում ենք այս նոր դարաշրջանին. ՕրբանՆրանք, ովքեր դեմ են մաքսատուրքերին, հիմարներ են. Թրամփ Հերթական մանիպուլյացիան է… Էդմոն ՄարուքյանԱմերիկյան զենքի մատակարարումը ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցներին դադարեցվել է ԱՄՆ-ում շաթդաունի պատճառովՊուտինը հայտարարել է, որ Ռուսաստանը հակված է արգելելու միջnւկային փորձարկումները, սակայն եթե դա անի մեկ այլ երկիր, Մոսկվան կպահպանի հավասարությունը․ ՊեսկովՀաղթանակից հետո խաղաղության քամիներ են փչում, և Թուրքիան ուրախ է դրա համար․ ԷրդողանՖիլիպիններում առնվազն 900,000 մարդ է տարհանվել «Ֆունգ Վոնգ» գերթայֆունի պատճառովԻրանը նշել է ԱՄՆ-ի հետ բանակցությունները վերսկսելու պայմանը ԵՄ-ն նշել է այն երկրները, որոնց համար բացառություն է արվել ռուսաստանյան նավթի մատակարարումների հարցումԱրեգակնային հզոր բռնկում է տեղի ունենում` ուղղված Երկրին. բռնկման ուժգնությունը շարունակում է աճելՀորոսկոպ. Մերկուրիի հետադարձ շարժումը կենդանակերպի բոլոր նշանների համար Մինչև 500,000 դրամ աշխատավարձ ստացող քաղաքացիները պետությանը վճարելիք 10,500 դրամը կարողանալու են խնայել և ուղղել առողջության ապահովագրությանը․ նախարարՇիրակի մարզում «Volkswagen Jetta»-ն բшխվել է երկաթբետոնե արգելապատնեշներին․ կան վիրшվորներՍերբիայի առաջնությունը Ռուսաստանի առաջնությունից թույլ է․ Թիկնիզյան Բրազիլիայում տեղի ունեցած տորնադոյի հետևանքով զnհերի թիվը անցել է 6-ից, վիրшվորների թիվը՝ 700-ից Ե՞րբ կմեկնարկեն դպրոցների ձմեռային արձակուրդներըՀայրենիքի համար զոհվածների ընտանիքները պետք է զգան, որ պետությունը նրանց կողքին է․ Սևակ ԽաչատրյանՎերականգնվող էներգիայի աղբյուրները առաջին անգամ գերազանցել են ածխինՍպասվում է առանց տեղումների եղանակ, օդի ջերմաստիճանը կբարձրանա Ռուսաստանը սպասում է, որ Վաշինգտոնը հաստատի Ալյասկայի գագաթնաժողովում Ուկրաինայի վերաբերյալ ձեռք բերված համաձայնությունների վավերականությունը. Լավրով