Երևան, 07.Նոյեմբեր.2025,
00
:
00
ՀՐԱՏԱՊ


Աշխարհում ընդամենը 6 մարդ է կարողանում «խոսել» այս լեզվով․ տեսեք, թե ինչպես են նրանք սուլելով զրուցում միմյանց հետ

ՎԻԴԵՈ

Հունաստանի հարավարևմտյան հատվածում՝ Էվիա կղզու մի անկյունում է գտնվում Անտիա գյուղը։ Այն այնքան հեռու և մեկուսացած է ամեն ինչից, որ անգամ Google Maps-ի քարտեզների վրա անհնար է գտնել։ Գյուղի շրջակայքում 40կմ շառավղով չկա ո՛չ հյուրանոց, ո՛չ էլ ռեստորան։

Եթե մի օր որոշեք գնալ այնտեղ, ապա հաստատ ձեր ականջին սուլոցի տարօրինակ ձայներ կհասնեն։ Որքան էլ անհավատալի է, բայց այս գյուղում մարդիկ հազարավոր տարիներ շարունակ խոսում են մի լեզվով, որը, բացի տեղացիներից, ոչ ոք չի հասկանում։ Կարծես՝ նրանք թռչունների լեզվով հաղորդակցվեն միմյանց հետ։

«Սֆիրիա» անունը կրող այս լեզուն համարվում է աշխարհի ամենահազվադեպ հանդիպող ու միաժամանակ ամենավտանգված լեզուն։ Վերջին երկու հազարամյակներում հիմնականում հովիվներն ու ֆերմերներն էին խոսում սֆիրիա լեզվով, ովքեր այն փոխանցել են իրենց հաջորդող սերունդներին։

Ցավոք, վերջին տասնամյակներում Անտիա գյուղի բնակչությունը 250-ից նվազել ու դարձել է 37։ Սֆիրիայով խոսողներից շատերը ծեր են և ատամներ այլևս չունեն, ինչի պատճառով էլ չեն կարողանում սուլոցներ արձակել։ Այսօր ողջ Երկիր մոլորակի վրա ընդամենը 6 մարդ կա, որ տիրապետում է սֆիրիային։

«Երբ դեռ փոքր էինք, սարերից փորձում էինք կանչել մեր ընտանիքի անդամներին։ Նրանք չէին կարողանում լսել մեր ձայնը, բայց կարողանում էին լսել մեր սուլոցները»,- բացատրում է սֆիրիային տիրապետող գյուղացիներից մեկը։

Անտիա գյուղի 70-ամյա բնակիչ Զոգրաֆիո Կալոգիրոուն ասում է, որ մի ժամանակ եղել է գյուղի ամենալավ սուլողը։ «Երբ դեռ փոքր աղջնակ էի, մտնում էի անկողին, գլուխս մտցնում ծածկոցի տակ և պարապում։ Ժամանակին կարողանում էի սարից սար սուլել, իսկ հիմա կորցրել եմ ատամներս։ Այն ժամանակ ես հպարտ էի ինձնով, իսկ հիմա ամաչում եմ․ միայն կարողանում եմ ուտել»։

Ջուրն ու էլեկտրականությունը գյուղ են հասել միայն 30 տարի առաջ, սակայն մինչ այսօր բջջային կապ չկա այնտեղ։ 50-ամյա Յիանիս Ցիպասը՝ գյուղի ամենաերիտասարդ մարդը, ով տիրապետում է սֆիրիային, պատմում է, որ մինչև 1997 թվական գյուղում մի հեռախոս կար։ Երբ նրանց բարեկամներն Աթենք էին գնում, հասնելուն պես զանգում էին այդ հեռախոսին և տեղեկացնում, որ ամեն ինչ լավ է։ Ապա նա սուլելով բոլորին տեղեկացնում էր հեռախոսով ստացած լուրը։

«Գիշեր էր, երբ մի հովիվ իր ոչխարների հետ դեռ սարերում էր, և հանկարծ սկսեց առատ ձյուն գալ։ Նա գիտեր, որ գյուղում մի գեղեցիկ աղջիկ կա, ով հաստատ կգա և կփրկի իրեն սառնամանիքից։ Հովիվը մի քարանձավ էր գտել, ներսում կրակ վառել և սուլել, որպեսզի կանչի այդ աղջկան։ Այնպես ստացվեց, որ այդ գեղեցիկ աղջիկը լսեց սուլոցներն ու գնաց նրա մոտ։ Հենց այդպես էլ ծնողներս հանդիպեցին միմյանց և սիրահարվեցին»,- պատմում է Յիանիսը:

Աշխարհում մի քանի նման լեզուներ էլ կան, որոնց տիրապետողները սուլելով են հաղորդակցվում մյուսների հետ, սակայն սֆիրիան ամենահինն է։ Ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի՝ սֆիրիան ողջ Եվրոպայում ամենաքիչ խոսվող լեզուն է, բնականաբար, նաև ամենավտանգվածը։

Բաքվի դատարանում Արցախի նախկին ռազմաքաղաքական ղեկավարների և մյուսների գործով նիստին դատախազները ներկայացրել են մեղադրական ելույթները Շատ երկար էի սպասում Հայաստանի հավաքական հրավիրվելուն․ Արտյոմ Բանդիկյան Հայաստանը և Հնդկաստանը քննարկել են պաշտպանական ոլորտում գործակցության հնարավորությունը Հայաստանն ի վիճակի չէ բալանսավորված տնտեսական հարաբերություններ ունենալ Թուրքիայի հետ. փորձագետ Հայաստանի պատվիրակ Ալբերտի «Մանկական Եվրատեսիլ 2025»-ի երգն ու տեսահոլովակն արդեն հասանելի են 56 երթուղու ավտոբուսը հետընթաց անելով բախվել է «Chevrolet»-ին, «ՎԱԶ 2107»-ին և «Mercedes Sprinter»-ին Որոշում է կայացվել հոսպիտալացնել Վարդան Ղուկասյանին Էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապոյանն իր վերջին հարցազրույցում նշել է, որ Տաշիր ընկերությունների խումբը փութաջանորեն է օգտվում պետության տրամադրած արտոնություններից․ Լիլիթ ՂարաջյանԺողովրդի մոբիլիզացիոն ռեսուրսը կսրբի կտանի իշխանությանը Մրցույթ «Առաջարկ Հայաստանին» նախաձեռնության շրջանակներումԵրեք հայ գրոսմայստեր դուրս եկան ՖԻԴԵ-ի շախմատի աշխարհի գավաթի երրորդ փուլ Օդի ջերմաստիճանը կբարձրանա՞․ ի՞նչ եղանակ սպասել առաջիկա օրերին «Նոա»-«Սիգմա» խաղի ժամանակ հայ և չեխ երկրպագուները աղբամաններ են նետել իրար վրա (տեսանյութ) Բաքվում շարունակվում է ապօրինաբար պահվող Արցախի նախկին ռազմաքաղաքական ղեկավարության դեմ «դատը» Մինչև 2026 թվականի հունվարի վերջ նախատեսվում է Ադրբեջանով անցնող երթուղով առաքել ևս 132 վագոն ցորեն. Հարավկովկասյան երկաթուղի Կոնֆերենցիաների լիգա․ «Նոան» պարտվեց առաջին խաղակեսում Շղթայական ավտովթար՝ Երևանում. խցանումն էլ հասնում էր մոտ 3 կմ-ի Բաքվի դատարանում «ապացույցներ» են ներկայացվել Արցախի նախկին նախագահ Արայիկ Հարությունյանի դեմ Մենք մեզ որբացած ենք զգում, այստեղ չէ մեր Առաջնորդը․ միասնական աղոթք՝ Մուղնու եկեղեցում Աշխարհի լավագույն ֆուտբոլիստի կոչման թեկնածուները Ջուր հավաքեք․ ջուր չի լինելու Ռուսաստանին գոհացնում է «Վրացական երազանք»-ի գործունեությունը․ Շոյգու Մանվել Քեշիշյանը նշանակվել է վարչապետի աշխատակազմի ռազմավարական հաղորդակցության վարչության պետ Նախատեսվում է հուշագիր ստորագրել ՀՀ դատախազության և Իտալիայի Գլխավոր զինվորական դատախազության միջև Եվրահանձնաժողովը սկսել է քննարկել ռուսների համար վիզային նոր սահմանափակումները KFC-ն հայտարարություն է տարածել՝ այսօր մասնաճյուղերից մեկում բռնկված հրդեհի կապակցությամբ Հայաստանը և Սաուդյան Արաբիան հարաբերությունները խորացնելու մեծ ներուժ ունեն. Սարգիս Խանդանյան Իսրայելի բանակը հարվածներ է հասցրել «Հեզբոլլահ» շարժման ռազմական թիրախներին Որպես անհետ կորած որոնվում է 29–ամյա արցախցի Արսեն Թեւոսյանը Արես Հակոբյանը հաղթել է չեխ մրցակցին Ադրբեջանը Մեծ Բրիտանիայի հետ ռազմավարական գործընկերության հարցեր է քննարկել Մեզ վստահեցրել են, որ Զանգեզուրի ճանապարհում Իրանի համար որևէ սպառնալիք չկա. Արաղչի Վարդան Ղուկասյանի առողջական վիճակը կտրուկ վատացել է․ փաստաբան Բռնցքամարտիկ Տիգրան Խաչատրյանը հաղթեց բոսնիացի բռնցքամարտիկին․ տեսանյութ Պարզեցվել են կենսաթոշակների նշանակման ընթացակարգերը Գողություն՝ Արթիկի հյուրանոցառեստորանային համալիրներից մեկում․ թռցրել են անգամ սեփականատիրոջ որդու կիսավերարկուն Ավտովթար՝ Արագածոտնի մարզում․ բախվել են «SHACMAN» բեռնատարը և «Opel Astra»-ն. հայրը և 2 անչափահաս երեխաները տեղափոխվել են հիվանդանոց Լոռու մարզի քրեական ոստիկանները սպանության դեպք են կանխել․ 5 անձ ձերբակալվել է Բաքվում քննարկել են «Արևմտյան Ադրբեջան» վերադառնալու հարցը 2026-ի հունվարի 1-ից նույնականացման միջոցներով դրոշմավորման ենթակա ապրանքների ցանկն ընդլայնվում է Տարիներ շարունակ մեր գլուխներն եք արդուկում, թե Արցախը ճանաչեցիք Ադրբեջանի մաս, որ հակընդդեմ պահանջներ չլինենԻրազեկում․ գործարկվելու է էլեկտրական շչակ Ռուսաստանը գերազանցում է ԱՄՆ-ին միջուկային կարողություններով Նոր Նորքում Chevrolet-ն բախվել է բետոնե արգելապատնեշին. 26–ամյա վարորդին հասցրել են հիվանդանոց Հրդեհի ահազանգ Թումանյան փողոցում․ ինչ վնասներ են եղել Ուկրաինան Լատվիայից ստացել է 21 զրահափոխադրիչ Թոշակառուների համար դեղերի գներն անհասանելի են. Հրայր ԿամենդատյանՀայոց եկեղեցին փորձում են բնաջնջել միայն մեր թշնամիները և մեկ էլ Փաշինյանը. Արմեն ՄանվելյանՀամապարփակ պաշտպանությունն այն է, երբ ամեն մեկն իր տեղում և ոլորտում գիտի իր անելիքը. Մենուա ՍողոմոնյանԵրվանդ Երկանյանի սիմֆոնիկ «Ձոն»-ը՝ Էդուարդ Թոփչյանի ղեկավարությամբ. Երևանում կայացել է պրեմիերան