Իրանագետ Գոհար Իսկանդարյան. «Իրանն իր արտաքին քաղաքականությունը տանում է քսան տարվա ծրագրային պլանին համապատասխան». «Փաստ»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
– Իրանում այս օրերին տեղի են ունենում նախագահի ընտրություններ: Ինչպիսի՞ն կլինեն հայ–իրանական հարաբերությունները կախված այս կամ այն թեկնածուի ընտրվելուց:
– Հայ–իրանական հարաբերությունների զարգանում են բնականոն հունով, քանզի այդ հարաբերություններին խոչընդոտող որևէ էական խնդիր չկա: Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը իր արտաքին քաղաքականությունը մշակում է քսան տարվա ծրագրային պլանով: Այսինքն՝ նրանք ոչ թե ամեն տարի որոշում են, թե այս կամ այն երկրի հետ ինչպիսի քաղաքականություն պիտի վարեն, այլ շարժվում են պլանային քաղաքականությամբ, որից որպես կանոն շեղումներ շատ քիչ են լինում:
Եվ անկախ նրանից նախագահ կընտրվեր Հասան Ռոհանին, թե Էբրահիմ Ռաիսին՝ էական փոփոխություններ չեն լինելու: Հայ–իրանական հարաբերությունների զարգացման մակարդակը բավական բարձր է, սակայն ցանկալի է տնտեսական հարաբերությունների ոլորտում էլ ավելի խորացնել հարաբերությունները: Ես հույս ունեմ, որ նորընտիր նախագահ Հասան Ռոհանին առավել մեծ ուշադրություն կցուցաբերի հատկապես տնտեսական հարաբերությունների խորացման վրա և դրանք որակական նոր հարթության վրա կլինեն: Իրանը Հայաստանը դիտարկում է որպես բարեկամ երկիր, և այստեղ, որպես կանոն, փոփոխություններ չեն կարող լինել:
– Իրանը Հայաստանի հարևան միակ երկիրն է, որին կարելի է իսկապես բարեկամ համարել և որի հետ մենք ունենք նորմալ տնտեսական հարաբերություններ: Ինչո՞վ է դա պայմանավորված:
– Առաջին հերթին տարածաշրջանային խնդիրների հետ է կապված: Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը ցանկանում է իր հարաբերությունները նաև Վրաստանի հետ խորացնել, սակայն վերջինս այդքան էլ հետաքրքրված չէ Իրանով: Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա Ադրբեջանն ու Իրանը ունեն անհաղթահարելի մի շարք խնդիրներ: Թեպետ երկու երկրներն էլ դավանում են Իսլամի Շիա ուղղությանը, այնուամենայնիվ նկատում ենք, որ Ադրբեջանի վարչակարգը առավելապես հակվում է դեպի Թուրքիա, քանզի ունի ներքին վախ, որ իսլամական արժեհամակարգը կխորանա Ադրբեջանում, ինչն էլ իր հերթին կսպառնա Ալիևյան կլանին:
Բացի այդ երկու երկրների հարաբերություններում առկա են նաև Կասպից ծովի, Իրանի թյուրքախոս իրանցիների խնդիրները, Ադրբեջանի և Իսրայելի սերտ համագործակցության հարցերը և այլն, ինչը խանգարում են այս երկրներին ավելի սերտ հարաբերություններ ունենալ:
Հայաստանի հետ նրանք չունեն այդ խնդիրները, և բնական է, որ բավական ակտիվորեն զարգանում են հայ–իրանական հարաբերությունները:
– Այս ընտրություններում հայկական համայնքը ինչ–որ դերակատարություն կունենա՞:
– Իրանի հայ համայնքն իհարկե մասնակցում է ընտրություններին: Բայց համայնքի ղեկավարությունը հստակ ներկայացրել է իրենց դիրքորոշումը` նրանք որդեգրել են չեզոքություն, այսինքն կոնկրետ որևէ թեկնածուի օգտին չեն աշխատելու: Յուրաքանչյուր իրանահայ ընտրությունը կանի խղճի մտոք:
– Ռոհանիի օրոք հայ համայնքում որոշակի փոփոխություններ եղե՞լ են:
– Բնականոն զարգացում է ունեցել հայ համայնքը: Բացի այդ Իրանի հայ համայնքը բավականին լավ վիճակում է գտնվում: Իրանի Մեջլիսում մենք երկու պատգամավոր ունենք, ովքեր էլ ներկայացնում են հայ համայնքի խնդիրները, շահերը, Հայոց Ցեղասպանության հարցը: Սա նրանց ամենօրյա աշխատանքն է:
– Հայ համայնքի խնդիրներից որո՞նք են առաջնահերթ:
– Իրանում մենք շատ մշակութային կենտրոններ ու դպրոցներ ունենք, սակայն այսօր հայկական որոշ դպրոցներ փակման եզրին են կանգնած` դպրոցականների թվի կրճատման հետևանքով: Ինչպես ՀՀ–ից, այնպես էլ Իրանից հայերի մեծաքանակ արտագաղթ է տեղի ունենում, քանի որ շատ հայեր նախընտրում են ապրել եվրոպական երկրներում, ինչն էլ բերում է դպրոցականների թվի կրճատման:
– Թեկնածուներից որևէ մեկի նախընտրական ծրագրում Իրանում բնակվող փոքրամասնությունների կամ թեկուզ հայ համայնքի վերաբերյալ դրույթներ եղե՞լ են:
– Ռաիսիի ներկայացուցիչները այցելել են հայկական համայնք և այնտեղ ներկայացրել իրենց թեկնածուի ծրագրերը, դրանց մեջ ներառված կետերը: Բայց Իրանի հայ համայնքը որոշել է պահպանել չեզոքություն:
– Այս ընտրությունները ինչպիսի՞ փոփոխությունների սկիզբ են լինելու Իրանում:
– Փոփոխությունն այն է, որ Ռոհանին ավելի լիբերալ քաղաքականության կողմնակից է և կփորձի առանց սուր ու կոշտ հայտարարությունների լուծել բոլոր տեսակի խնդիրները: Ռաիսին ավելի պահպանողական ներկայացուցիչ է, ով գտնում է, որ Միացյալ Նահանգների ագրեսիվ քաղաքականությանը պետք է համարժեք պատասխան տալ:
– Իրանական կողմը հայ–ադրբեջանական խնդրին առհասարակ ինչպե՞ս է արձագանքում:
– Իրանը միշտ էլ ուշիուշով հետևել է հյուսիսային երկու իր հարևանների միջև եղած խնդիրներին: ԻԻՀ գտնում է, որ Ղարաբաղի խնդիրը պետք է լուծվի խաղաղ բանակցությունների միջոցով՝ առանց ռազմական գործողությունների: ԻԻՀ պաշտոնական տեսակետն այն է, որ հարցը պետք է լուծվի տարածքային ամբողջականության սկզբունքի հիման վրա, սակայն, երկու շաբաթ առաջ Իրանի արտաքին գործերի նախարարի մամուլի խոսնակը շատ հետաքրքիր հայտարարություն արեց, ըստ որի՝ խնդիրը կարող է լուծվել նաև ազգերի ինքնորոշման տեսանկյունից: Կամ Իրանի իշխանություններում որոշակի փոփոխություն է տեղի ունենում սույն խնդրի կապակցությամբ, կամ սա ուղղակի Իրանի կողմից Ադրբեջանին ուղղված մեսիջ էր, քանի որ Ադրբեջանում վերջին շրջանում սկսել են քանդել իրանական մզկիթները և ոտնահարվում են շիաների իրավունքները:
ՔՐԻՍՏԻՆԱ ՏԵՐ-ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆ





















































1
Տոմայի և Պոնչի ընտանեկան հանգիստը՝ Կիպրոսում
2
«Ես ու աղջիկս լավ ենք, բայց Ռոբիս վիճակը ծանր է». բլոգեր Նուշ Օհանյանը՝ ավտովթարից հետո իր և ընտանիք...
3
Ռուսաստանի և Հայաստանի երիտասարդները ակտիվորեն զարգացնում են համագործակցությունը
4
Արտակարգ դեպք Վանաձորում․ կան վիրավորներ, այդ թվում՝ հրազենային
5
Զոհերի թիվը հասել է 240-ի. ի՞նչ է կատարվում Հնդկաստանում