Երևան, 16.Օգոստոս.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Իրանագետ Գոհար Իսկանդարյան. «Իրանն իր արտաքին քաղաքականությունը տանում է քսան տարվա ծրագրային պլանին համապատասխան». «Փաստ»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
 
– Իրանում այս օրերին տեղի են ունենում նախագահի ընտրություններ: Ինչպիսի՞ն կլինեն հայ–իրանական հարաբերությունները կախված այս կամ այն թեկնածուի ընտրվելուց:
 
– Հայ–իրանական հարաբերությունների զարգանում են բնականոն հունով, քանզի այդ հարաբերություններին խոչընդոտող որևէ էական խնդիր չկա: Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը իր արտաքին քաղաքականությունը մշակում է քսան տարվա ծրագրային պլանով: Այսինքն՝ նրանք ոչ թե ամեն տարի որոշում են, թե այս կամ այն երկրի հետ ինչպիսի քաղաքականություն պիտի վարեն, այլ շարժվում են պլանային քաղաքականությամբ, որից որպես կանոն շեղումներ շատ քիչ են լինում:
 
Եվ անկախ նրանից նախագահ կընտրվեր Հասան Ռոհանին, թե Էբրահիմ Ռաիսին՝ էական փոփոխություններ չեն լինելու: Հայ–իրանական հարաբերությունների զարգացման մակարդակը բավական բարձր է, սակայն ցանկալի է տնտեսական հարաբերությունների ոլորտում էլ ավելի խորացնել հարաբերությունները: Ես հույս ունեմ, որ նորընտիր նախագահ Հասան Ռոհանին առավել մեծ ուշադրություն կցուցաբերի հատկապես տնտեսական հարաբերությունների խորացման վրա և դրանք որակական նոր հարթության վրա կլինեն: Իրանը Հայաստանը դիտարկում է որպես բարեկամ երկիր, և այստեղ, որպես կանոն, փոփոխություններ չեն կարող լինել:
 
– Իրանը Հայաստանի հարևան միակ երկիրն է, որին կարելի է իսկապես բարեկամ համարել և որի հետ մենք ունենք նորմալ տնտեսական հարաբերություններ: Ինչո՞վ է դա պայմանավորված:
 
– Առաջին հերթին տարածաշրջանային խնդիրների հետ է կապված: Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը ցանկանում է իր հարաբերությունները նաև Վրաստանի հետ խորացնել, սակայն վերջինս այդքան էլ հետաքրքրված չէ Իրանով: Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա Ադրբեջանն ու Իրանը ունեն անհաղթահարելի մի շարք խնդիրներ: Թեպետ երկու երկրներն էլ դավանում են Իսլամի Շիա ուղղությանը, այնուամենայնիվ նկատում ենք, որ Ադրբեջանի վարչակարգը առավելապես հակվում է դեպի Թուրքիա, քանզի ունի ներքին վախ, որ իսլամական արժեհամակարգը կխորանա Ադրբեջանում, ինչն էլ իր հերթին կսպառնա Ալիևյան կլանին:
 
Բացի այդ երկու երկրների հարաբերություններում առկա են նաև Կասպից ծովի, Իրանի թյուրքախոս իրանցիների խնդիրները, Ադրբեջանի և Իսրայելի սերտ համագործակցության հարցերը և այլն, ինչը խանգարում են այս երկրներին ավելի սերտ հարաբերություններ ունենալ:
Հայաստանի հետ նրանք չունեն այդ խնդիրները, և բնական է, որ բավական ակտիվորեն զարգանում են հայ–իրանական հարաբերությունները:
 
– Այս ընտրություններում հայկական համայնքը ինչ–որ դերակատարություն կունենա՞:
 
– Իրանի հայ համայնքն իհարկե մասնակցում է ընտրություններին: Բայց համայնքի ղեկավարությունը հստակ ներկայացրել է իրենց դիրքորոշումը` նրանք որդեգրել են չեզոքություն, այսինքն կոնկրետ որևէ թեկնածուի օգտին չեն աշխատելու: Յուրաքանչյուր իրանահայ ընտրությունը կանի խղճի մտոք:
 
– Ռոհանիի օրոք հայ համայնքում որոշակի փոփոխություններ եղե՞լ են:
 
– Բնականոն զարգացում է ունեցել հայ համայնքը: Բացի այդ Իրանի հայ համայնքը բավականին լավ վիճակում է գտնվում: Իրանի Մեջլիսում մենք երկու պատգամավոր ունենք, ովքեր էլ ներկայացնում են հայ համայնքի խնդիրները, շահերը, Հայոց Ցեղասպանության հարցը: Սա նրանց ամենօրյա աշխատանքն է:
 
– Հայ համայնքի խնդիրներից որո՞նք են առաջնահերթ:
 
– Իրանում մենք շատ մշակութային կենտրոններ ու դպրոցներ ունենք, սակայն այսօր հայկական որոշ դպրոցներ փակման եզրին են կանգնած` դպրոցականների թվի կրճատման հետևանքով: Ինչպես ՀՀ–ից, այնպես էլ Իրանից հայերի մեծաքանակ արտագաղթ է տեղի ունենում, քանի որ շատ հայեր նախընտրում են ապրել եվրոպական երկրներում, ինչն էլ բերում է դպրոցականների թվի կրճատման:
 
– Թեկնածուներից որևէ մեկի նախընտրական ծրագրում Իրանում բնակվող փոքրամասնությունների կամ թեկուզ հայ համայնքի վերաբերյալ դրույթներ եղե՞լ են:
 
– Ռաիսիի ներկայացուցիչները այցելել են հայկական համայնք և այնտեղ ներկայացրել իրենց թեկնածուի ծրագրերը, դրանց մեջ ներառված կետերը: Բայց Իրանի հայ համայնքը որոշել է պահպանել չեզոքություն:
 
– Այս ընտրությունները ինչպիսի՞ փոփոխությունների սկիզբ են լինելու Իրանում:
 
– Փոփոխությունն այն է, որ Ռոհանին ավելի լիբերալ քաղաքականության կողմնակից է և կփորձի առանց սուր ու կոշտ հայտարարությունների լուծել բոլոր տեսակի խնդիրները: Ռաիսին ավելի պահպանողական ներկայացուցիչ է, ով գտնում է, որ Միացյալ Նահանգների ագրեսիվ քաղաքականությանը պետք է համարժեք պատասխան տալ:
 
– Իրանական կողմը հայ–ադրբեջանական խնդրին առհասարակ ինչպե՞ս է արձագանքում:
 
– Իրանը միշտ էլ ուշիուշով հետևել է հյուսիսային երկու իր հարևանների միջև եղած խնդիրներին: ԻԻՀ գտնում է, որ Ղարաբաղի խնդիրը պետք է լուծվի խաղաղ բանակցությունների միջոցով՝ առանց ռազմական գործողությունների: ԻԻՀ պաշտոնական տեսակետն այն է, որ հարցը պետք է լուծվի տարածքային ամբողջականության սկզբունքի հիման վրա, սակայն, երկու շաբաթ առաջ Իրանի արտաքին գործերի նախարարի մամուլի խոսնակը շատ հետաքրքիր հայտարարություն արեց, ըստ որի՝ խնդիրը կարող է լուծվել նաև ազգերի ինքնորոշման տեսանկյունից: Կամ Իրանի իշխանություններում որոշակի փոփոխություն է տեղի ունենում սույն խնդրի կապակցությամբ, կամ սա ուղղակի Իրանի կողմից Ադրբեջանին ուղղված մեսիջ էր, քանի որ Ադրբեջանում վերջին շրջանում սկսել են քանդել իրանական մզկիթները և ոտնահարվում են շիաների իրավունքները:
 
 
ՔՐԻՍՏԻՆԱ ՏԵՐ-ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆ
Թրամփի և Պուտինի միջև բանակցություններն ավարտվել են, նախագահներն այն որակել են կառուցողական և արդյունավետ Մենք այսօր ապրում ենք մի երկրում, որտեղ երկրի առաջ մեծ վաստակ ունեցող, արժանավոր մարդիկ բանտերում են, իսկ երկիրը մաս-մաս վաճառող, օտարի հլու կամակատարները՝ իշխանության մեջ. ՉալաբյանԵրկրաշարժ. 2-3 բալ ուժգնությամբ զգացվել է Տավուշի մարզի մի շարք բնակավայրերում Փոփոխություն է լինելու․ ինչ եղանակ է կանխատեսում Գագիկ Սուրենյանը Իսրայելը 14 տարի պատրաստվել է պատերազմի. Իրանի Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար «Առավոտից մինչև ուշ գիշեր փորձեր ենք անում». Սուրեն Պողոսյանը՝ «Новая Волна 2025» մրցույթի մասին Պուտին-Թրամփ բանակցությունները կարող են տևել 6-7 ժամ. Պեսկով «Խաղաղության փնտրտուքով». հրապարակվել է Թրամփի և Պուտինի պաշտոնական լուսանկարը Միքայել Սրբազանն ու Սամվել Կարապետյանը պետք է անհապաղ ազատ արձակվեն. Մայր Աթոռ Դատարանը հերթական անգամ ոտնահարեց արդարադատությունը. Մայր Աթոռ Պուտինն ու Թրամփը նույն մեքենայով հեռացան. նախագահներն ակտիվ զրուցում են Պուտին-Թրամփ գագաթնաժողովը մեկնարկել է ԱՄՆ նախագահի լիմուզինում անձնական զրույցով F-35 կործանիչներ և B-2 Spirit-ը թռիչքներ են իրականացրել Անքորիջի վրայով՝ ի պատիվ Պուտինի և Թրամփի հանդիպման Պուտինի և Թրամփի բանակցությունների առաջին կադրերը Թրամփ-Պուտին ձեռքսեղմումը. նախագահները հանդիպեցին (տեսանյութ) Ալյասկայում Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի բանակցությունները կանցնեն «3-ը 3-ի դիմաց» ձևաչափով Թրամփը հայտարարել է, որ ցանկանում է արագ հրադադար Ուկրաինայում Իրանն ու Թուրքիան քննարկել են տարածաշրջանային վերջին զարգացումները Ես չեմ հավատում դրան. Սաֆոնովը՝ Սպերցյանի «Սաութհեմփթոն» հնարավոր տեղափոխության մասին Պաշտպանության նախարարությունը հաղորդագրություն է տարածել Թրամփ-Պուտին հանդիպումը՝ Ալյասկայում Աշխարհով մեկ` ԱրարատԲանկի Mastercard World Travel քարտով Արտակարգ դեպք` Շիրակի մարզում․ կրակն ու ծուխը տեսանելի են մի քանի 100 մետրից ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ինքնաթիռը վայրէջք է կատարել Անքորիջում Կայսրությունների մեծամտությունը Լուկաշենկոն և Թրամփը հեռախոսազրույց են ունեցել Պուտինին տեղափոխող ինքնաթիռը մտել է ԱՄՆ օդային տարածք Աշտարակի խճուղում բախվել են «Mercedes»-ը և «Նիվա»-ն․ վերջինը հայտնվել է երթևեկելի գոտուց դուրս Սիրիայում անտառային հրդեհների հետևանքով առնվազն 30 մարդ է տուժել․ Al-Ikhbaria Ջուր հավաքեք․ ջուր չի լինելու Կրակոցներ Արարատի մարզում, կա վիրավոր. պատճառը հայտնի է Մոսկվայում անհայտ տղամարդն ավտոմեքենայից դուրս է նետել թղթադրամներով լի տոպրակ Առանձնապես խոշոր չափերով թմրամիջոցի մաքսանենգությանը հանցակցելու մեղադրանքով հետախուզվողը հայտնաբերվեց Հրշեջ-փրկարարները մարել են Մեղրի համայնքի Կալեր բնակավայրի անտառամերձ տարածքում բռնկված հրդեհը Կրեմլը հայտնել է, թե որքան կտևեն Պուտինի և Թրամփի բանակցությունները Ամբողջ սցենարը պատրաստի վիճակում բերվել է դատարան. Միքայել Սրբազանի պաշտպան Միքայել սրբազանի գործով դատական նիստը հետաձգվեց Չեխիայի դեսպանատան ներկայացուցիչները Խաչիկ գյուղում միացան ԵՄ մոնիթորինգային առաքելության պարեկախմբին Արտակարգ դեպք․ 3-ամյա երեխան տան երկրորդ հարկի պատուհանից վայր է ընկել Սերոբյանը դուրս չի եկել խաղադաշտ, «Շերիֆը» դուրս է մնացել ԿԼ-ից Ժամանակն է վերջ դնել պատերազմին. Զելենսկի Ճամբարակի խաչմերուկում բախվել են «Jeep»-ը և «Opel Astra»-ն․ կա վիրավոր Տասնյակ հազարավոր ուկրաինացիներ կարող են արտաքսվել ԱՄՆ-ից․ WSJ Սև ծովից նոր ցիկլոն է ներթափանցում Հայաստան․ Գագիկ Սուրենյանը՝ եղանակի մասին Հայկական կողմը կարողացավ համոզել Իրանին․ Արաղչի Սուսաննա Գաբոյանը՝ A խմբի լավագույն կին շախմատիստ. 7th SKG Open «Նուբարաշեն» հոգեբուժարանից փախուստի դիմածը հայտնաբերվե՞լ է Թրամփը սպառնացել է Ռուսաստանին Բելգորոդը կրկին ենթարկվել է ուկրաինական ԱԹՍ հարձակումների 12-րդ անգամ կանցկացվի «Ֆրեսկո» արդի արվեստի և հոգևոր ֆիլմերի միջազգային ներառական փառատոնը