Երևան, 16.Օգոստոս.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Սաուդյան Արաբիայում կայացած համաժողովին Ադրբեջանի մասնակցելն Իրանն անպատասխան չի թողնի. «Փաստ»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Մեր հյուրն է իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը

– Իր առաջին այցն արտերկիր Թրամփը կատարեց Սաուդյան Արաբիա, երկիր, որը, մեղմ ասած, մրցակցային հարաբերություններ ունի Իրանի հետ: Իրանում այդ այցն ինչպե՞ս են գնահատում:

– Ընդհանուր առմամբ, այս այցի առնչությամբ Իրանում երկու տեսակի արձագանք կա: Մեկը զուտ քաղաքական, վերլուծական: Բնական է, որ իրանցիները հատկապես նման հանդիպումների ընթացքում Իրանի հասցեին հնչած, շատ դեպքերում անտեղի քննադատությանը պատասխանում են բավական կոշտ: Երկրորդ արձագանքն ինչ–որ առումով երգիծական դաշտից է, երբ Իրանի հանդեպ խիստ արտահայտություններ կատարվում են այնպիսի մի երկրից, որտեղ, ըստ էության, բռնապետական համակարգ է: Իսկ վերջին նախագահական ընտրություններով իրանցիները ցույց տվեցին, որ ունեն ժողովրդավարության բավականին ամուր ավանդույթներ:

– Այդ այցի ընթացքում Թրամփը նշել էր, որ Իրանն ապակայունացնող գործոն է տարածաշրջանում, և նրան պետք է մեկուսացնել: Արդյո՞ք արաբական, ընդհանրապես իսլամական աշխարհի բոլոր երկրներն ունեն նույն տրամադրվածությունը Իրանի հանդեպ: Որքանո՞վ է հավանական հակաիրանական կոալիցիայի ձևավորումը:

– Նման հայտարարությունը, զուտ քաղաքական վերլուծության տեսանկյունից, տրամաբանական է, որովհետև թափանցիկ, մրցակցային, նաև խիստ բարձր մասնակցային նախագահական ընտրություններից հետո Իրանի դիրքերը բոլոր տեսակի բանակցային գործընթացներում ուժեղանալու են: Հետևաբար ԱՄՆ նախագահը խնդիր ունի սեփական դիրքերը նույնպես ամրացնել: Եվ նման հայտարարությունը պետք է դիտարկել հենց այս համատեքստում: Ինչ վերաբերում է Իրանին մեկուսացնելուն, ապա չեմ կարծում, թե տարածաշրջանի արաբական երկրները, խոսքը գնում է հատկապես Պարսից ծոցի երկրների մի մասին՝ Սաուդյան Արաբիայի գլխավորությամբ, ունեն այդ ներուժը, որպեսզի կարողանան Իրանի հանդեպ մեկուսացման լուրջ մեխանիզմներ կիրառել: Բայց պետք է նկատի առնել, որ Իրանը արաբական աշխարհում ունի նաև բարեկամ երկրներ, նախևառաջ Սիրիան, Լիբանանը, որտեղ ոչ միայն խոշոր իշխանական ուժերից մեկը՝ Հըզբոլահը, ունի պրոիրանական դիրքորոշում, այլև երկրի նախագահը նույնպես, ըստ էության, իրանամետ գործիչ է: Իրանը տնտեսական լուրջ հարաբերություններ ունի Պարսից ծոցի միապետությունների, հատկապես Արաբական Միացյալ Էմիրությունների հետ, և այդ տնտեսական գործակցությունից Էմիրությունները բավականին խոշոր շահ է ստանում: Հետևաբար չեմ կարծում, թե տրամաբանական կամ իրականանալի կլինի նման ծրագիրը: Այլ հարց է, որ այդ ծրագրերին մասնակցելու համար այդ համաժողովին, չգիտես ինչու, մասնակցում էր նաև Ադրբեջանի բռնապետը: Չգիտեմ, Ադրբեջանը արաբական երկիր է դիտարկվել, թե պատճառն այլ է, բայց այդուհանդերձ Իրանի հանդեպ ակնհայտ թշնամական դիրքորոշում որդեգրած ֆորումին մասնակցում է նաև Ադրբեջանի նախագահը: Իսկ դա ցուցիչ է առ այն, որ Ադրբեջանն արդեն երկրորդ խոշոր հակաիրանական քայլն է իրականացնում: Առաջինը անցած տարվա դեկտեմբերին Իսրայելի վարչապետ Նեթանյահուի այցն էր Բաքու: Իսկ այս համաժողովին մասնակցելն էլ հակաիրանական գործողությունների շրջանակներում երկրորդ կարևորագույն գործողությունն էր, որը, չեմ կարծում, թե իրանցիները կթողնեն անպատասխան:

– Իսկ Իրանում արդեն հնչո՞ւմ են տեսակետներ, թե ինչ քայլեր կարող են ձեռնարկվել Ադրբեջանի դեմ:

– Իրանցիների քայլերը բավական երկարաժամկետ են ու հետաքրքիր: Ես չեմ կարծում, թե մի քանի շաբաթ առաջ Իրանի արտգործնախարարության խոսնակի արած հայտարարությունն առ այն, որ Արցախյան հիմնախնդիրը պետք է կարգավորվի առաջին հերթին Արցախի բնակչության կամարտահայտության հիման վրա, այսինքն, ինքնորոշման սկզբունքի ամրագրումը իրանական արտաքին քաղաքական օրակարգում կապված չէ դեռևս նախորդ տարվա վերջին Ադրբեջանի՝ իմ նշած հակաիրանական գործողության հետ: Հետևաբար կարծում եմ՝ պատասխանները կլինեն շատ անսպասելի, ինչ–որ առումով նույնիսկ անկանխատեսելի, բայց որ պատասխան կլինի, դա հաստատ է:

– Տեսակետներ են հնչում, որ եթե այդ հակաիրանական կոալիցիան ձևավորվի, այն կարող է լինել, այսպես ասած, սունիների կոալիցիան ընդդեմ շիաների:

– Չեմ կարծում, թե Մերձավոր արևելքում դավանական հողի վրա կոնֆլիկտների հրահրումը կամ առկա հակամարտություններին այդ ուղղությամբ սրություն հաղորդելը խելամիտ քաղաքականություն է: Հակամարտություններին նման բնույթ հաղորդելը կհանգեցնի լուրջ պրոբլեմների՝ թե քաղաքական, թե տնտեսական, թե մարդասիրական: Եթե նման միտում կա այսպիսի ձևաչափ ձևավորելու գործում, ապա դա առնվազն չպետք է դիտարկվի որպես խելամիտ մոտեցում: Չնայած Իրանն իր քաղաքականությունն իրականացնում է շիականության գաղափարաբանության հիման վրա, բայց այսուհանդերձ Իրանը առաջին հերթին տարածաշրջանային գերտերություն է, իսկ այդ գերտերությունը շատ հարցերում դավանական գործոններով չի առաջնորդվում: Հենց թեկուզ արցախյան հակամարտության համատեքստում Իրանի դիրքորոշումները ոչ մի դեպքում պայմանավորված չեն այն հանգամանքով, որ Ադրբեջանում ևս կան անվանապես շիաներ: Տարածաշրջանի մյուս կետերում ևս թեև Իրանը շատ դեպքերում օգտագործում է դավանական գործոնը, բայց շատ դեպքերում էլ առաջնահերթությունը տալիս է քաղաքական շահավետության հանգամանքին, ինչպես ցանկացած պետություն:

– Իրանի վերընտրված նախագահ Ռոհանին հայտնի է որպես ազատական գործիչ, ով հակված է Արևմուտքի հետ նորմալ հարաբերություններ ունենալուն: Արևմուտքից, մասնավորապես ԱՄՆ–ից հնչող այս կոշտ հռետորաբանությունը արդյոք չի՞ ազդի Ռոհանիի ընտրած քաղաքական կուրսի վրա: Եվ ընդհանրապես Իրանի հնարավոր ռեակցիան այս ամենին ո՞րը կարող է լինել:

– Գիտեք, երկու երկրներն էլ դիրքավորվում են առաջիկա քաղաքական գործընթացներին ընդառաջ: Հետևաբար հռետորաբանությունը պետք է պայմանավորել սրանով: Ակնհայտ է, որ Իրանը իր շահերի համար սկզբունքային կետերում որևէ զիջման չի գնացել և չի գնալու: Բայց ստեղծվել է ինչ–որ առումով պարադոքսալ վիճակ: Մենք ունենք ԱՄՆ–ի, եթե կարելի է այդպես կոչել, ծայրահեղական նախագահ և Իրանի չափավորական նախագահ: Եվ այս առումով իրանցիների քարոզչական դիրքերը բավականին ամրապնդվել են:

Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Թրամփի և Պուտինի միջև բանակցություններն ավարտվել են, նախագահներն այն որակել են կառուցողական և արդյունավետ Մենք այսօր ապրում ենք մի երկրում, որտեղ երկրի առաջ մեծ վաստակ ունեցող, արժանավոր մարդիկ բանտերում են, իսկ երկիրը մաս-մաս վաճառող, օտարի հլու կամակատարները՝ իշխանության մեջ. ՉալաբյանԵրկրաշարժ. 2-3 բալ ուժգնությամբ զգացվել է Տավուշի մարզի մի շարք բնակավայրերում Փոփոխություն է լինելու․ ինչ եղանակ է կանխատեսում Գագիկ Սուրենյանը Իսրայելը 14 տարի պատրաստվել է պատերազմի. Իրանի Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար «Առավոտից մինչև ուշ գիշեր փորձեր ենք անում». Սուրեն Պողոսյանը՝ «Новая Волна 2025» մրցույթի մասին Պուտին-Թրամփ բանակցությունները կարող են տևել 6-7 ժամ. Պեսկով «Խաղաղության փնտրտուքով». հրապարակվել է Թրամփի և Պուտինի պաշտոնական լուսանկարը Միքայել Սրբազանն ու Սամվել Կարապետյանը պետք է անհապաղ ազատ արձակվեն. Մայր Աթոռ Դատարանը հերթական անգամ ոտնահարեց արդարադատությունը. Մայր Աթոռ Պուտինն ու Թրամփը նույն մեքենայով հեռացան. նախագահներն ակտիվ զրուցում են Պուտին-Թրամփ գագաթնաժողովը մեկնարկել է ԱՄՆ նախագահի լիմուզինում անձնական զրույցով F-35 կործանիչներ և B-2 Spirit-ը թռիչքներ են իրականացրել Անքորիջի վրայով՝ ի պատիվ Պուտինի և Թրամփի հանդիպման Պուտինի և Թրամփի բանակցությունների առաջին կադրերը Թրամփ-Պուտին ձեռքսեղմումը. նախագահները հանդիպեցին (տեսանյութ) Ալյասկայում Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի բանակցությունները կանցնեն «3-ը 3-ի դիմաց» ձևաչափով Թրամփը հայտարարել է, որ ցանկանում է արագ հրադադար Ուկրաինայում Իրանն ու Թուրքիան քննարկել են տարածաշրջանային վերջին զարգացումները Ես չեմ հավատում դրան. Սաֆոնովը՝ Սպերցյանի «Սաութհեմփթոն» հնարավոր տեղափոխության մասին Պաշտպանության նախարարությունը հաղորդագրություն է տարածել Թրամփ-Պուտին հանդիպումը՝ Ալյասկայում Աշխարհով մեկ` ԱրարատԲանկի Mastercard World Travel քարտով Արտակարգ դեպք` Շիրակի մարզում․ կրակն ու ծուխը տեսանելի են մի քանի 100 մետրից ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ինքնաթիռը վայրէջք է կատարել Անքորիջում Կայսրությունների մեծամտությունը Լուկաշենկոն և Թրամփը հեռախոսազրույց են ունեցել Պուտինին տեղափոխող ինքնաթիռը մտել է ԱՄՆ օդային տարածք Աշտարակի խճուղում բախվել են «Mercedes»-ը և «Նիվա»-ն․ վերջինը հայտնվել է երթևեկելի գոտուց դուրս Սիրիայում անտառային հրդեհների հետևանքով առնվազն 30 մարդ է տուժել․ Al-Ikhbaria Ջուր հավաքեք․ ջուր չի լինելու Կրակոցներ Արարատի մարզում, կա վիրավոր. պատճառը հայտնի է Մոսկվայում անհայտ տղամարդն ավտոմեքենայից դուրս է նետել թղթադրամներով լի տոպրակ Առանձնապես խոշոր չափերով թմրամիջոցի մաքսանենգությանը հանցակցելու մեղադրանքով հետախուզվողը հայտնաբերվեց Հրշեջ-փրկարարները մարել են Մեղրի համայնքի Կալեր բնակավայրի անտառամերձ տարածքում բռնկված հրդեհը Կրեմլը հայտնել է, թե որքան կտևեն Պուտինի և Թրամփի բանակցությունները Ամբողջ սցենարը պատրաստի վիճակում բերվել է դատարան. Միքայել Սրբազանի պաշտպան Միքայել սրբազանի գործով դատական նիստը հետաձգվեց Չեխիայի դեսպանատան ներկայացուցիչները Խաչիկ գյուղում միացան ԵՄ մոնիթորինգային առաքելության պարեկախմբին Արտակարգ դեպք․ 3-ամյա երեխան տան երկրորդ հարկի պատուհանից վայր է ընկել Սերոբյանը դուրս չի եկել խաղադաշտ, «Շերիֆը» դուրս է մնացել ԿԼ-ից Ժամանակն է վերջ դնել պատերազմին. Զելենսկի Ճամբարակի խաչմերուկում բախվել են «Jeep»-ը և «Opel Astra»-ն․ կա վիրավոր Տասնյակ հազարավոր ուկրաինացիներ կարող են արտաքսվել ԱՄՆ-ից․ WSJ Սև ծովից նոր ցիկլոն է ներթափանցում Հայաստան․ Գագիկ Սուրենյանը՝ եղանակի մասին Հայկական կողմը կարողացավ համոզել Իրանին․ Արաղչի Սուսաննա Գաբոյանը՝ A խմբի լավագույն կին շախմատիստ. 7th SKG Open «Նուբարաշեն» հոգեբուժարանից փախուստի դիմածը հայտնաբերվե՞լ է Թրամփը սպառնացել է Ռուսաստանին Բելգորոդը կրկին ենթարկվել է ուկրաինական ԱԹՍ հարձակումների 12-րդ անգամ կանցկացվի «Ֆրեսկո» արդի արվեստի և հոգևոր ֆիլմերի միջազգային ներառական փառատոնը