Երևան, 24.Օգոստոս.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Ե՞րբ և ինչպե՞ս ստեղծվեցին տոնածառի խաղալիքները. ի՞նչ նշանակություն ունեն դրանք

ՖՈՏՈ

168.am-ը գրում է.

Նոր տարվան մնացել են հաշված օրեր, իսկ դա նշանակում է, որ շուտով կգա Ամանորյա եղևնին զարդարելու ժամանակը: Առաջին իրերն Ամանորի հետ կապված, որ հայտնվում են խանութներում, տոնածառի խաղալիքներն են` բազմագույն ու բազմաձև, թանկարժեք ու ձեռագործ:

Ե՞րբ և ինչպե՞ս ստեղծվեցին տոնածառի խաղալիքներն ու իրականում ի՞նչ գաղտնի նշանակություններ ունեն դրանք:

Ամեն ինչ սկսվեց մոտ 4 դար առաջ, երբ Եվրոպայում մարդիկ Սուրբ Ծննդյան տոնի խորհրդանիշ ընտրեցին եղևնին, որը համարվում էր դրախտի կյանքի ծառը: Այդ ժամանակաշրջանում եղևնու զարդարման ամբողջ գաղափարախոսությունը կրոնական էր:

ad-wm-186xax2

Նույն սկզբունքը շարունակելով` Եվրոպայում Ամանորին ընդառաջ եղևնիները զարդարում էին մրգերով, ընդեղենով, քաղցրավենիքով, թխվածքաբլիթներով և անգամ բանջարեղենով:

Տոնական եղևնին ուներ հարդարման հատուկ ձև. գագաթին Բեթղեհեմյան աստղն էր, մի փոքր ներքև կախում էին խնձորները` որպես արգելված պտղի սիմվոլ, ծայրերին մոմերն էին` Քրիստոսի զոհաբերությունը խորհրդանշող, իսկ ներքևի ճյուղերին կախում էին քաղցրավենիքն ու ընդեղենը` որպես ծիսակարգի հաղորդության խորհրդանիշ:

ad-wm-183

Առաջին երկիրը, որ ուտելի եղևնու խաղալիքները վերափոխեց ապակե մեզ ծանոթ խաղալիքների, Գերմանիան էր: 1848 թվականից սկսած Գերմանիայի Լաուշ քաղաքում բացվեցին տոնածառի խաղալիքների գործարաններ:

Ամանորյա խաղալիքների արտադրության պատմությունն ընթանում էր որոշակի հաջորդականությամբ:

15451439_1775172866062846_2099928643_n

Սկզբում արտադրում էին ապակե գնդակներ, որոնք պատում էին ցինկով կամ սնդիկով, այնուհետև մեղրամոմով նկարազարդում էին: Որոշ խաղալիքներ էլ արտադրում էին գունավոր ապակուց, որոնք վերջում պատում էին թափանցիկ լաքով:
Ավելի ուշ հայտնվեցին ամանորյա խաղալիքների ավելի կոպիտ և ծանր ձևերը: Այս խաղալիքներն էլ պատրաստվում էին մրգերի և կենդանիների կաղապարներով:

xax3

1882 թվականին ամերիկացի գյուտարար Էդուարդ Ջոնսոնը տոնական եղևնին զարդարելու ևս մեկ իր ստեղծեց: Իսկ այդ իրը մեզ ծանոթ էլեկտրական շղթան էր: Առաջին տոնածառի լույսերը բավականին թանկ էին և ոչ պրակտիկ: Հաճախ շատ տաքանալուց հետո նրանք հրդեհի պատճառ էին դառնում:

Սակայն 20-րդ դարում տոնածառի խաղալիքների և լույսերի արտադրության նոր հումք և նոր մեթոդներ առաջ եկան, որոնք տարածվեցին Եվրոպայով մեկ ու հասան նաև Ռուսաստան:

15416048_1775172856062847_1921070213_n

Տոնածառի խաղալիքները պատմության լավագույն վկաներն են: Ամեն ժամանակաշրջան ունի իրեն բնորոշ թեմատիկ խաղալիքները: 20-րդ դարի սկզբում ԽՍՀՄ-ում եղևնին դարձավ ոչ թե Սուրբ Ծննդյան, այլ Ամանորի խորհրդանիշ: Հետևաբար, տոնածառի խաղալիքների թեմատիկան նույնպես փոխվեց, և սկսեցին արտադրվել սոցիալիստական գաղափարախոսությունը քարոզող խաղալիքներ:

xax15494088_1775172902729509_1828862208_n

Բեթղեհեմյան աստղի փոխարեն՝ եղևնու գագաթին կարմիր աստղն էր: Խաղալիքներից շատերը մուրճի ու մանգաղի տեսք ունեին:

Սովետական Միության ամեն իրադարձություն արտացոլվում էր ամենափոքր դետալների մեջ, և տոնածառի խաղալիքներն էլ բացառություն չէին: Այսպիսով, սկսեցին արտադրել տիեզերագնացի, զինվորի, հրթիռների տեսքով խաղալիքներ, որոնց գունապնակում գերակշռում էր կարմիր գույնը: Այս շարքին ավելացան մարզիկների, ռուսական հեքիաթների հերոսների, բանջարեղենների տեսքով խաղալիքները:

15497876_1775172752729524_2069140795_n

Տոնածառի խաղալիքների պատմության ընթացքը 90-ականներին կտրուկ փոխվեց: Սովետական Միության փլուզումից հետո խաղալիքների շուկա մտան չինական արտադրության խաղալիքները, որոնք գաղափարական ոչ մի առանձնահատկություն չունեին, միատիպ էին, համեմատաբար մատչելի և չկոտրվող:
Իսկ հիմա պատկերն այլ է:

Ամեն տարի Ամանորի շեմին հայտնի նորաձևության տները ներկայացնում են տվյալ տարվա տոնածառի հարդարման տրենդները: Ո՞ր գունային երանգների և ի՞նչ չափի խաղալիքների համադրումը գեղեցիկ և օրիգինալ կստացվի: Հետևել տրենդների՞ն, թե՞ զարդարել սրտի թելադրանքով:

15450942_1775172822729517_1663445228_n

15416850_1775172759396190_1775021388_n

15415962_1775172862729513_1995689526_n

Մեզ հետ զրույցում «SonSation» (ՍոնՍեյշն) ձեռագործ աքսեսուարների խանութի դիզայներ Սոնան նշեց, որ ամանորյա խաղալիքներ պատրաստելիս առանձնապես տրենդներին չի հետևում: Նրա համար ոգեշնչման աղբյուր կարող են դառնալ նյութերը, օրինակ` փայտի տեքստուրան, անձեռոցիկները, մրգերը, որոնք համադրելու արդյունքում էլ ստեղծվում է խաղալիքի օրինակը:

xax1169fba36a3dd81353a29c056fc2e8867

Սոնայի խոսքով՝ 2016 թվականի` հրեղեն աքաղաղի նշանն այդքան էլ կապ չունի խաղալիքների դիզայնի մեջ: Նրանք ունեն ընդամենը մեկ տեսակի փայտե աքաղաղ, որի գնային սանդղակը հատում է 1500 դրամը: Սոնան նաև նշեց, որ ձեռագործ խաղալիքները համեմատաբար մատչելի են (մոտ 500-2500 դրամ): Իհարկե, գներն էլ կախված են նյութերից, պատրաստման բարդությունից, նաև քանակից, թե այդ խաղալիքից քանի օրինակ է պատրաստվում:

Իսկ այն հարցին, թե ինչպես է պետք հարդարել եղևնին, Սոնան պատասխանեց, որ ամեն մարդ իր բնավորության, տան ինտերիերին ու նախասիրություններին համապատասխան պետք է ընտրի խաղալիքները, ոչ թե հետևի ընդունված ստանդարտներին: Այլապես՝ վերջում գրեթե բոլոր տներում կհանդիպենք նույն ոճն ու խաղալիքները:

Մարիամ Սարգսյան

«Միլանը» պարտվեց «Կրեմոնեզեին», «Ռոման» ուժեղ էր «Բոլոնիայից» (տեսանյութ) Արքեպիսկոպոս Ալեքսին ներողություն է խնդրել Ալյասկայում Պուտինին ընդունելու համար Բլոգեր Արսեն Մարգարյանը մեղավոր է ճանաչվել մի խումբ անձանց ազգային պատկանելության հիմքով նվաստացնելու մեջ «Ինձ մեծացրել է մորաքույրս». բլոգեր Միշելը՝ մոր կորստի, հոր բացակայության մասին Իրանական հետախուզությունը հայտնել է վեց ահաբեկչի ոչնչացման մասին Հարավչինական ծովում հայտնաբերվել է ջրահարսի նախատիպը (տեսանյութ) Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը պայմանավորվել են ամրապնդել էներգետիկ համագործակցությունը «Զանգեզուրի միջանցքը» նշանակում է ՀՀ-ի ներգրավում Իրանի դեմ պատերազմում. Ջեֆրի Սաքս Հարյուրավոր չվերթների ուշացումներ, ՌԴ-ում օդային հաղորդակցությունը կաթվածահար է Al-Jadeed. Իսրայելը Լիբանանից պահանջել է բուֆերային գոտի ստեղծել «Նապոլիի» հաղթական մեկնարկը Ա Սերիայի նոր մրցաշրջանում (տեսանյութ) Արտակարգ դեպք Երեւանում. երիտասարդ իրանցին անգիտակից վիճակում տեղափոխվել է հիվանդանոց Օգոստոսի 25-ին, 26-ին, 27-ին, 28-ին, 29-ին գազ չի լինելու հարյուրավոր հասցեներում Զելենսկին պատժամիջոցներ է սահմանել Ուկրաինայում պատերազմի «օտարերկրյա հովանավորների» դեմ Իսպանիան հայտնել է, որ «գրեթե հաղթահարել է» անտառային հրդեհները Մ-20 ԱԱ․ Գասպար Տերտերյանը՝ ոսկե մեդալակիր ՀՀ ՊՆ զորամասի սպան «Opel»-ով Արտաշատի կամրջի մոտ հայտնվել է երթևեկելի գուտուց դուրս Արտաշատում 600-ից ավելի տների բնակիչներ կցոնված էլեկտրալարերի պատճառով միլիոնավոր դրամների վնաս են կրում «Թուրքիան 30 տարում 3,6 միլիարդ դոլար եկամուտ կստանա «Զանգեզուրի միջանցքի» շահագործումից». Ուրալօղլու Սանկտ Պետերբուրգը և Լենինգրադի մարզը ենթարկվել են ԱԹՍ-ների հարձակման․ իրավիճակը՝ ՌԴ-ում Գասպար Տերտերյանը դարձավ հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտի մինչև 20 տարեկանների աշխարհի չեմպիոն Վրաստանի անվտանգության ծառայության ղեկավարը հրաժարական է տվել Սուրեն Պապիկյանն այցելել է հանրապետության հարավարևելյան սահմանագոտու պաշտպանությունն իրականացնող պահպանության տեղամասեր ԿԳՄՍՆ-ի օգոստոսյան խորհրդակցությունները՝ Սյունիքի մարզում Սալորով, դեղձով, խաղողով բեռնված հարյուրավոր մեքենաների թույլ չեն տալիս մտնել ՌԴ. ահազանգ Հայաստանից 102-րդ ռուսական ռազմաբազայի դուրսբերման պահանջով բողոքի ակցիան էժանագին քաղաքական ներկայացում է․ Վիգեն Հակոբյան «Սկիզբ և ավարտ». Անդրեն նոր երգ է ներկայացրել ՌԴ օդանավակայաններում սահմանափակումներ են մտցվել. ո՞րն է պատճառը ԱՄՆ-ում հրաբուխ է ժայթքել Դասագրքերի բացակայությունը և պատմության աղավաղումը վտանգում է ազգային ինքնությունը․ Մխիթարյան (տեսանյութ) Դեսպանությունում հրաժեշտ են տվել Լիլիթ Մակունցին Էրդողանի կինը նամակ է հղել Մելանյա Թրամփին Ստամբուլի հյուրանոցում երկու հոլանդացի դեռահաս են մահացած գտել. ենթադրաբար սննդային թունավորումից Եղեգնաձորում բախվել են մեքենաներ․ 2 ավտոմեքենաներն էլ հայտնվել են երթևեկելի գոտուց դուրս «Համահայկական ճակատ» շարժման առաջնորդի ուղերձը «Համահայկական ճակատ» կուսակցության տարեդարձի առթիվԳրիգորյան. Սխալը ուղղելու փոխարեն, Հայաստանի իշխանությունները երկարաձգեցին Կարապետյանի կալանքի ժամկետը Ըմբիշ Ալեքս Մարգարյանը եզրափակչում է Ձախողումներ են, ոչ մի առաջընթաց չեմ տեսնում. քաղաքացիՔաղաքական բանտարկյալների առկայությունը Հայաստանում խորը հարված է հասցնում երկրի հայտարարված ժողովրդավարական տեսլականին և եվրոպական ձգտումներինՍուտ է, ոչ մի միլիարդներ էլ չեն գալու. Հրայր ԿամենդատյանՈրևէ փաստաթուղթ չի կարող խաղաղություն երաշխավորել. Ավետիք ՉալաբյանԴիլիջանի թունելը բաց կլինի ժամը 18:00-ից Ստորագրությունից անմիջապես հետո Ալիևը Փաշինյանին տնային աշխատանք է տվել. Նաիրի ՍարգսյանԽոշոր վթար, Ուշիի ոլորաններում բախվել են «SHACMAN» ինքնաթափ և «VOLVO» գլանատակառ բեռնատարներըՆոր բարակ թաղանթային արևային վահանակները էներգիա են արտադրում երկու կողմերից Ոչ Հայաստանի թրքացմանը. «Համահայկական ճակատ» շարժումԼարված իրավիճակ. «Պիտի սադրեմ՝ ռսի դրոշը ստեղ ի՞նչ գործ ունի», «Բա ինչի՞ ես ՌԴ-ից եկած հացն ուտում» Գյումրին ուզում են Իկդիր ու Սարիղամիշ սարքեն. ամեն օր Նիկոլը Ալիևից հանձնարարություն է ստանում Թուրքիայի արևմուտքում 4,2 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել ՌԴ-ի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարները անվտանգային հարցեր են քննարկել